Манифестот е важен дел од словенечката програма во Франкфурт. Напишан е од Адријан ван дер Вел, Ен Манген, Андре Шулер-Цвиерлајн и Миха Ковач.
„Повисокото ниво на читање е нашата најсилна алатка за развој на аналитичко и критичко размислување. Преку таквото читање развиваме метакогнитивни способности и когнитивно трпение, ја прошируваме способноста за концептуално разбирање, ја зајакнуваме емпатијата и учиме да гледаме на проблемите од различни точки“, сето ова се непогрешливи општествени вештини на свесните граѓани на модерната демократска држава. Како потписници на овој манифест, бараме континуираната важност на повисоко ниво на читање кое треба да се препознае и во дигиталната ера.
Како да се запре трендот на опаѓање на вештините за читање е еден од најважните предизвици со кои се соочува современото општество. Ако сакаме да учествуваме во едно демократско општество како информирани граѓани, мора да можеме да читаме текстови на повисоко ниво и да ги читаме на начин што оди подалеку од самото декодирање на текстот. Читањето не е само единствениот начин за личен развој, основата на учењето што ќе трае цел живот и темел за огромното мнозинство на размена на информации, туку е и централна димензија на социјалните односи и вклученоста во општеството.
Ерата на брзо растечката технологија донесе огромни количини на создржини со звук, визуелна и текстуална форма кои полесно се прифатливи за сите нас. Дигиталната револуција имаше многу позитивни ефекти. На пример, текстуалната содржина стана подостапна во помалку развиените области и полесно е да се задоволат потребите на читателите. Мораме да внимаваме, сепак, некои вештини и начини на читање да не почнат да изгледаат како остатоци од минатото. Ова се однесува пред сè на подолгите текстови, како што се книгите, но и на повисокото ниво на читање што го поттикнуваат книгите. Дигиталната средина може да понуди повеќе материјал за читање од кога било досега во историјата, но исто така предизвикува и потреба од површинско читање на содржините. Сето ова го загрозува повисокото ниво на читање.
Затоа бараме да се преиспита улогата на читањето на повисоко ниво во дигиталната ера. Во сè посложена ИТ средина, информираните граѓани мора да бидат способни да разликуваат вистински и лажни извори, како и да ги приспособат своите навики за читање на различни контексти. Повисокото ниво на читање развива концентрација и когнитивно трпение, што го проширува вокабуларот и концептуалните капацитети, а читателот активно ги става на тест своите предрасуди за читање. Подолгите форми на текстови, како што се книгите, го изоструваат највисокото ниво на нашите способности за читање.
Книгите нè учат да преиспитуваме различни толкувања, да откриваме противречности, предрасуди и логички грешки и да ги правиме деликатните и кревки врски меѓу текстовите и културните средини, а сето тоа ни е потребно за да можеме да ги размениме човечките судови и чувства.
Читањето на повисоко ниво е нашата најмоќна алатка за аналитичко и стратешко размислување. Без него, не можеме да се спротивставиме на популистичкото банализирање, теориите на заговор и дезинформациите, што не прави поподложни на манипулации. Сепак, образовниот систем се повеќе се свртува кон мултимодални медиуми на сметка на длабинското справување со текстуалните информации. Згора на тоа, за да се постигне поголема ефикасност, на повисокото ниво на читање се гледа како на проблем што треба да се реши со поедноставување, наместо да се сфати како одраз на сложеноста на човечкото битие и активност која развива аналитичко и стратешко размислување. Денешното упатство за читање и оценување исто така се фокусира на основните функционални и информативни вештини. Со тоа се губи од вид доживотното значење на повисокото ниво на читање за критичко размислување, што пак е предуслов за успешно функционирање на едно демократско општество.
Учењето и промовирањето на читањето кај училишните деца мора да ги надмине основните функционални и ИТ вештини и да се фокусираат на доживотниот процес на личен развој преку поттикнување на повисоко ниво на читање. Проценката на квалитетот на читањето мора да оди подалеку од стандардизираното тестирање, преку квалитативни и описни податоци за да обезбеди детална дијагноза на повисоките нивоа на читање во нашите општества. Истражувањето за читање мора да го прошири својот опсег за да вклучи дисциплини како што се истражување на однесувањето со информации, инструкции за информациска писменост, дизајн на медиуми, истражување на вниманието и невронаука, како и да формира систематска агенда за истражување, усогласување на перспективите и решавање на проблемот со фрагментацијата.
Иднината на читањето влијае на иднината на нашето општество. Демократското општество, кое се заснова на консензус на повеќе информирани учесници, може да успее само со издржливи читатели, вешти на повисоко ниво на читање. Оние кои носат одлуки во сите области мора да бидат свесни за ова. Затоа, да се потсетиме на често цитираното предупредување на Маргарет Атвуд:
„Ако нема млади читатели и писатели, многу наскоро нема да има ниту постари. Писменоста ќе исчезне, а исто така и… демократијата“.
Инаку, Љубљанскиот манифест за важноста на читањето на повисоко ниво беше објавен со поддршка на следните институции: Меѓународна асоцијација на издавачи (ИПА), Германска академија за јазик и литература, Федерација на европски издавачи (ФЕП), Конзорциум на европски организации за промоција на Reading (EURead), Меѓународна асоцијација ПЕН, Меѓународна федерација на библиотечни здруженија и институции (IFLA), Меѓународен одбор за детски книги (IBBY).
Манифестот е важен дел од словенечката програма во Франкфурт. Напишан е од Адријан ван дер Вел, Ана Манген, Андре Шулер-Цвиерлајн и Миха Ковач.
Извор: jutarnji.hr
