На 1 јули, Република Хрватска бележи 11 години откако го доби статусот на полноправна членка на Европската унија. Приклучувањето кон ЕУ на сите влади беше една од главните цели на Хрватска од првиот ден од кога ја стекна независноста.
Таа стана членка на ЕУ по долгогодишни разговори и преговори, а истовремено си ја заврши и „домашната работа“ на усогласување на законите сопствените со европските закони.
Хрватска аплицираше за полноправно членство на 21 февруари 2003 година, додека официјалниот статус на кандидат за членство во ЕУ го доби на 18 јуни 2004 година. Преговорите за пристап официјално беа отворени на 3 октомври 2005 година. Десет години по поднесувањето на апликацијата за членство и по девет години напорни преговори, Хрватска беше примена во ЕУ на 1 јули 2013 година и стана 28-та полноправна членка на Европската унија.
-Сето тоа траеше долго, па возбудата исчезна. Имаше и чувство дека цената за влез е висока. Голем број луѓе имаа чувство дека Хрватска е пласирана во втората лига во втората лига, дека сето тоа е неправедно. Расположението беше добро, но помалку еуфорично отколку во 1992 година, кога беше признаена Хрватска. Имаше многу задоволство и чувство за успех, но далеку од еуфорија, се сеќава на тие денови Жарко Пуховски, филозоф и политички аналитичар од Загреб.
Заокружено членство после една декада со воведување на еврото
Иако Хрватска е полноправна членка на Европската унија од 1 јули 2013 година, тоа членство не беше целосно завршено. Прво, требаше да поминат неколку години додека не се укинат сите ограничувања на слободното движење на работната сила за хрватските граѓани, а на почетокот на 2023 година Хрватска го воведе еврото и стана членка на Шенген зоната.
Воведувањето на еврото, ги поедностави плаќањата и трговијата низ ЕУ. Само со влезот во Шенген зоната, проектот за членство на Хрватска во ЕУ е навистина завршен. Дури тогаш Хрватска навистина влезе во ЕУ од гледна точка на секојдневниот живот: „Спектакуларна промена е што сега можеме да патуваме нормално, без да чекаме на границите, без документи, од Сплит до Стокхолм“, нагласуваат политичките аналитичари во Хрватска. Со тоа Хрватска ја „заврши работата“, Европската Унија стана дел од нормалноста, дел од секојдневието Кругот е затворен.
Просечна нето плата 1141 Евра
Од влезот на Хрватска во Европската унија во јули 2013 година, кога просечната нето плата беше 731 евро, просечните плати во нето износ номинално се зголемени за 410 евра или 56,1 отсто, покажува споредбата на нето платите за јули 2023 и јули 2013 година.
Исто така, од воведувањето на еврото на 1 јануари годинава, просечните нето плати во земјава се зголемени за 95 евра или нешто повеќе од девет отсто. Имено, просечната нето плата во декември минатата година изнесувала 1046 евра.
Хрватите по плата претекнаа стара членка на ЕУ
„Последниве неколку години платите значително растат. Значи, номинално платите пораснаа за над 50 проценти, а реално за околу 20 проценти“, вели Звонимир Савиќ, советник на премиерот, за репортерот на Дневник Нова ТВ Марко.
Фактот што Хрватска ја надмина една од старите земји-членки на Европската унија во однос на животниот стандард е секако важно достигнување, но за да го достигнеме европскиот просек – што е наша национална цел – имаме уште многу работа.
Економија: Парите ги има во изобилство, но младите си заминуваат
Несомнено, Хрватска бележи најпозитивни движења од влезот во ЕУ на полето на економијата. Во последната декада стапката на невработеност е намалена од над 17 на 7 отсто, додека бројот на вработени се зголемил од 1,3 милиони на 1,6 милиони. Извозот се удвоил од 12,5 на над 25 милијарди долари, а бруто националниот производ се зголемил од 59 милијарди долари на околу 79 милијарди за 2023 година.
Темната страна на заедничкиот европски пазар е големата емиграција на луѓе кои трајно ја напуштаат Хрватска, барајќи подобри услови за работа и живот, предупредуваат хрватските аналитичари.
Значителниот пораст на платите во првите 10 години од членството во ЕУ е првенствено последица на недостатокот на работна сила, од пристапувањето на Хрватска на единствениот европски пазар, што беше проследено со постепено укинување на пречките за слободата на движењето на работната сила. Сето тоа резултираше со масовна емиграција на работоспособното население во побогати и поразвиени членки на Унијата.
Економскиот раст во Хрватска над очекувањата
Премиерот Андреј Пленковиќ ги пофали податоците објавени од Државниот завод за статистика (ДЗС), велејќи дека стапката на раст на БДП минатата година била онаква каква што очекувале Владата и Хрватската народна банка.
„Ова е втор највисок раст на БДП во последната година по Малта кои очекуваат раст од 6,1 отсто. Нашиот раст од 2,8 отсто е пет пати поголем од просекот на ЕУ и еврозоната. Европската комисија на ниво на еврозоната и ЕУ очекуваат раст од 0,5 отсто“, рече Пленковиќ во изјава за медиумите, пофалувајќи ги антиинфлаторните мерки на неговата влада.
Тој, исто така, рече дека економскиот раст на Хрватска минатата година, според сите сметки, надмина 75 отсто од просекот за развој на ЕУ.
Според податоците на Евростат, во 2013 година, која е прва година од нашето членство во Унијата, нивото на развој на Хрватска беше само 62 отсто од просекот на Унијата.
Позитивни резултати
Владејачката ХДЗ порача дека за Хрватска, како најмлада членка на Европската унија, е особено важно што во првите десет години од членството реализирала две стратешки цели, подлабока интеграција во ЕУ – како единствена земја во историјата која се приклучи на Шенген зоната и еврозоната во ист ден.
„Со ова се обезбедуваат поповолни услови за сите кои сакаат да ја посетат или инвестираат Хрватска, а позитивните ефекти од овие две интеграции ќе ги чувствуваме со години. Потсетувам дека пред седум години Хрватска беше на 59 отсто од развојот на Европската унија, а денес на – 73 отсто. Имаме и две огромни финансиски лостови на располагање во оваа деценија – 15 милијарди евра од Повеќегодишната финансиска рамка и 10 милијарди евра од инструментот „Следната генерација на ЕУ“. Дополнителните милијарди евра веќе најмногу ги искористивме за реконструкција по земјотресот. Првите десет години членство беа и 10 години на зајакнување на хрватската демократија, институциите, економијата, социјалната состојба и севкупниот развој“, изјавија од ХДЗ.
Хрватска во последните години значително го забрзала процесот на повлекување пари од фондовите на ЕУ
Според податоците на министерството за регионален развој и фондови, за десет години членство во ЕУ и користењето на нејзините механизми и средства, Хрватска има суфицит од 10,74 милијарди евра. Ова е разликата меѓу парите уплатени во заедничката каса на ЕУ и парите уплатени во државниот буџет, од кои 2,2 милијарди евра се однесуваат на Планот за опоравување и отпорност. Министерството наведува и дека вкупниот БДП на Хрватска во 2013 година, годината кога Хрватска влезе во ЕУ, изнесувал 337 милијарди куни, но лани достигнал 508 милијарди куни.
Хрватска „примерен ученик“ во ЕУ
Во првичните инсталации во Унијата, Хрватска брзо се профилираше како земја која не предизвикува проблеми. Во последните години, особено по почетокот на т.н бегалската криза, Хрватска се покажала како сигурен чувар на надворешните граници на ЕУ. Претендирајќи да стане членка на Шенген зоната, Хрватска, со очигледната толеранција на Европската комисија, спроведе многу рестриктивна политика кон бегалците, вклучително и присилното враќање на мигрантите на границата со Босна и Херцеговина.
По руската агресија врз Украина, Хрватска, која е членка на НАТО алијансата од 2009 година, јасно застана на страната на Западот, осудувајќи го Путин и давајќи воена помош за Киев.
