Германија сака брзо да го надомести недостатокот на беспилотни летала – за одбраната на земјата, а исто така и кога станува збор за набавка на борбени беспилотни летала за Бундесверот, мали и големи. Што е направено и што е планирано?
„Сите заостануваме кога станува збор за одбраната од беспилотни летала“, неодамна рече министерот за одбрана Борис Писториус (СПД). Откако руски беспилотни летала го нарушија воздушниот простор на неколку земји од НАТО во последните недели, неизвесноста е голема. Наводно, руски беспилотни летала се забележани над Германија неколку пати.
„Правиме сè што е можно за да го надоместиме тој застој“, увери Писториус во програмата на Вториот германски телевизиски канал (ZDF).
Зошто одбраната од беспилотни летала е толку лошо организирана во Германија? Една од причините е опремата. Соборувањето беспилотни летала со борбени авиони, како што неодамна направи Полска, е можно, но скапо и опасно над населени подрачја.
Чекајќи го Скајренџер
Подобро решение е противвоздушниот тенк Скајренџер на Рајнметал, кој може брзо да се движи и да се бори со роеви дронови. Бундесверот нарачал 19 парчиња, но испораките ќе започнат дури во 2027 година. Воените експерти проценуваат дека потребите се многу поголеми.
Неговиот претходник, противвоздушниот тенк Гепард, беше деактивиран од Бундесверот пред неколку години, а подоцна предаден на украинските вооружени сили, и се користи за многу ефикасна одбрана од руски напади со дронови.
Покрај уредите за блокирање, дроновите се и ефикасно средство против дронови. Бундесверот неодамна доби дронови-пресретнувачи од германско производство, кои „фаќаат“ непријателски дронови со помош на мрежи.
„Мораме да воспоставиме повеќеслојна одбрана, каде што постојат различни можности за соборување на беспилотни летала или нивно принудување да паднат – електронски контрамерки, кинетички мерки, а потоа нискотехнолошки мерки како фрлачи на мрежи“, изјави за Дојче Веле Улрике Франке, експерт за беспилотни летала во Европскиот совет за надворешни односи.
Поделена надлежност за одбрана од беспилотни летала
Друг проблем со кој се соочува Германија во одбраната од беспилотни летала е прашањето за надлежноста – која е поделена помеѓу Бундесверот и полицијата на 16-те федерални држави. Таа поделба има историски причини и е запишана во уставот.
Одбраната од надворешни напади, на пример од борбени авиони или големи беспилотни летала, спаѓа во надлежност на Бундесверот. Бундесверот може да реагира и кога беспилотни летала се појавуваат над воени објекти.
Во сите други случаи, одбраната од беспилотни летала е задача на полицијата, која е задолжена за внатрешната безбедност. Ако беспилотно летало, на пример, шпионира на германски аеродром или индустриски погон, Бундесверот не може да биде повикан.
Полицијата, исто така, има средства за одбрана од беспилотни летала, но се соочува со предизвикот да ги однесе на местото каде што е забележано беспилотно летало што е можно побрзо.
Со оглед на моменталните закани, на Бундесверот сега треба да му се дадат повеќе надлежности во одбраната од беспилотни летала: според плановите на министерот за внатрешни работи Александар Добринт (CSU), армијата треба да има право да ѝ пружи помош на полицијата, на пример со соборување беспилотни летала. Законот за безбедност на воздушниот сообраќај ќе биде соодветно изменет.
Дополнително, Добринт предлага формирање нов центар за одбрана од беспилотни летала, кој би ја координирал работата на федералните и покраинските власти.
Безбедносните експерти сметаат дека е нереално да се воспостави сеопфатен „штит од беспилотни летала“ над Германија.
Учете од Украина
Војната повеќе не може да се води без беспилотни летала – ова беше демонстрирано во Украина кратко време по рускиот напад во февруари 2022 година. Станува збор за стотици илјади.
Мали камикази-дронови, наполнети со експлозиви, уништуваат поскапа воена опрема на фронтот. Масовната употреба на извидувачки дронови значи дека ниедно непријателско движење не останува незабележано. Ова „стаклено бојно поле“ радикално го промени начинот на кој се водеа војните.
Улрике Франке препорачува Украина да се земе како модел: „Апсолутно е јасно дека земјите од НАТО мора да гледаат кон Украина и да учат од неа како брзо да користат, произведуваат и модифицираат дронови“, изјави таа за Дојче Веле.
За првпат се купуваат борбени дронови
Бундесверот не само што ги забрзува активностите во областа на одбраната од дронови, туку и кога станува збор за опремување на сопствените сили со дронови.
Највисокиот воен функционер на Германија – генералниот инспектор на Бундесверот Карстен Бројер – неодамна изјави дека на крајот од оваа година Бундесверот за прв пат ќе „пука со боева муниција јом“ од вооружени дронови.
Поради политички загрижености, Бундесверот долго време се откажа од набавка на борбени дронови – користеше исклучиво (невооружени) извидувачки дронови.
Критичарите стравуваа дека прагот за употреба на воена сила може да се намали со далечински пилотирани дронови. Автономните функции што ги поседуваат многу дронови, исто така, предизвикаа скептицизам.
Само војната во Украина доведе до промени. Во 2022 година, германската влада одлучи за прв пат да ги вооружи дроновите на Бундесверот. Нарачани се водени ракети за пет дронови Херон ТП – ова се дронови со големина на авион произведени во Израел.
Одлуката за набавка на камиказе дронови е донесена во март 2025 година. Според Министерството за одбрана со ова „започнува нова ера за Бундесверот“. Таму, малите дронови за еднократна употреба се нарекуваат муниција за скитници, што може да се преведе како „скитничка муниција“ – бидејќи дронот талка и кружи над целта релативно долго време пред да се сруши и експлодира.
Класификацијата на камиказе-дронови како „муниција“ има сосема практични причини: муницијата се испукува и на тој начин се троши.
Поголем дрон, сепак, се смета за беспилотно летало. Кога станува збор за безбедноста на летот и сертификацијата на персоналот, за леталата важат значително построги технички барања, кои се заобиколуваат на овој начин.
Брзите циклуси на иновации го отежнуваат набавувањето
Бундесверот веќе започна со обука на војници за користење и одбрана од дронови. Оваа способност сега се смета за „вештина што секој мора да ја има“, односно дека секој војник мора да ја совлада. За таа цел и за непосредни потреби, се набавува одреден број дронови.
Сепак, Бундесверот не планира да складира илјадници дронови. Технологијата во оваа област напредува толку брзо што вообичаениот начин на воена набавка – долга подготовка и долга употреба – би бил контрапродуктивен. Затоа производителите се ангажирани за брза испорака на големи количини дронови што ги исполнуваат најновите стандарди, доколку е потребно.
Не е изненадување што германските стартапи за вештачка интелигенција се првиот избор за оваа голема зделка. Меѓу нив е и компанијата Хелсинг од Минхен, основана во 2021 година, која веќе има произведено илјадници борбени дронови за Украина.
