Во четири часот наутро се слушаат сирени и истрели. Група деца, стари само 13 и 14 години, облечени во воени униформи и вооружени со пушки, истрчуваат од шаторите. Дел возвраќаат оган, други трчаат кон „ранетите“ – исто така нивни врсници – за да им ги превијат раните и да ги однесат на безбедно под истрели.
Овој вознемирувачки призор е прикажан на Инстаграм профилот на организацијата „Патриоти на Белорусија“, основана по задушувањето на протестите против фалсификуваните избори во 2020 година. Под изговор за „јакнење на патриотизмот“ и „одбрана на суверенитетот“, организацијата спроведува натпревар под името „Предизвик“, во кој ученици од деветто и десетто одделение низ целата земја минуваат низ симулации на војна.
Стратегија за опстанок на Лукашенковиот режим
Според заедничката студија на здружението BelPol и Народната антикризна управа (NAU), оваа милитаризација на децата претставува „стратегија за опстанок на режимот“.
Павел Латушка, лидер на NAU, објаснува дека по протестите во 2020 година, режимот започнал систематски процес на создавање нова генерација лојални граѓани, кои ќе бидат подготвени да служат во безбедносните структури.
Од 2022 година, дел од целта е и подготовка за можен воен ангажман на страната на Русија, утврдена со државниот „Програм за патриотско воспитување 2022–2025“.
Деца во „воени игри“ и воени кампови
Повеќе од 35.000 ученици годишно учествуваат во вакви „воени игри“. Децата од 9 и 10 години глумат пионери и болничари, додека од 11 до 14 години учат да пукаат со вистинско оружје. Во напредните фази на натпреварите „Орлиќ“ и „Предизвик“, тинејџери дури учествуваат во вежби каде тенкови минуваат над ровови со луѓе – со цел да се „навикнат на крв, бучава и експлозии“.
Државната телевизија прикажува репортажи во кои децата со возбуда зборуваат за своите „војнички искуства“.
„Во тенкот беше многу поинтересно! Сакам да бидам возач на тенк кога ќе пораснам,“ вели еден од учесниците.
Возобновување на советските практики
Воената обука на деца не е нова појава во Белорусија – таа постоела и во советско време.
Во училиштата повторно се воведени воени инструктори, најчесто поранешни припадници на безбедносните сили. Учебниците редовно се ревидираат за да одговараат на политичката агенда на властите, а директорите се обврзани да поднесуваат извештаи до државното обвинителство.
Денес, во 220 училишта е воведена воено-патриотска настава со околу 4.000 ученици, а уште 1.800 млади учат во кадетски училишта. Некои институции нудат и курсеви за управување со дронови, каде деца на возраст од 12 до 17 години вежбаат со FPV-дронови за уништување на непријателска техника.
„Масовната милитаризација го уништува образовниот систем“
Според аналитичарите, државата дополнително ги мотивира семејствата со финансиски поттик и предност при упис на факултет за децата кои покажуваат резултати во воените програми.
„Овој процес ја поткопува образовната вредност на училиштето и ги уништува принципите на хуманизмот и критичкото размислување,“ предупредува Павел Латушка.
Според извештајот, Белорусија со ова ги прекршува меѓународните норми за заштита на правата на детето, особено заштитата од политичка и воена злоупотреба.
Организациите BelPol и NAU најавија дека ќе ја продолжат својата кампања за информирање на меѓународната заедница за ова системско кршење на детските права под режимот на Лукашенко.
