Претседателот на САД, Доналд Трамп, предупреди во четвртокот на својата социјална мрежа Truth Social:
„Ако Хамас продолжи да убива луѓе во Газа — што не беше дел од договорот — нема да имаме избор освен да влеземе и да ги убиеме.“
Оваа мрачна закана следеше откако Трамп претходно го минимизираше значењето на внатрешното насилство во Појасот Газа од кога стапи на сила примирјето. Трамп во вторникот рече дека Хамас „искоренил неколку банди кои биле многу лоши. Искрено, тоа не ме допре многу“, рече тој.
Потоа наведе дека неговата администрација дозволила Хамас привремено повторно да се вооружи, бидејќи се обидува по војната повторно да воспостави ред.
Во говор во Израел, Трамп јасно рече:
„Практично целиот регион ги одобри плановите Газа веднаш да се демилитаризира, Хамас да се разоружа и безбедноста на Израел да не се доведува повеќе во прашање.“
Меѓутоа, сега Трамп јасно покажа дека неговото трпение е ограничено кога станува збор за убиствата што Хамас ги врши над ривалски фракции во разурнатата територија. „Тие ќе се разоружаат, а ако не го направат тоа, ние ќе ги разоружаме — и тоа ќе се случи брзо и можеби насилно“, рече Трамп.
Хамас бил и останал брутален
Хамас постапува исклучително брутално: наводни криминалци и „предавници“ од спротивставените кланови или групи се стрелани или вешани – а некои егзекуции, кои понекогаш се одвиваат јавно, Хамас дури ги снима и ги споделува на социјалните мрежи. Според различни извештаи, на тие лица Хамас им се обвинува дека извршиле убиства или дека шпионирале за Израел.
Само неколку дена по завршувањето на војната во Појасот Газа, милитантно-исламскиот Хамас, кој во Германија, ЕУ, САД и неколку други земји е класифициран како терористичка организација, продолжува да демонстрира својата желба за контрола над Газа.
Според извештај на израелскиот весник Haaretz, Хамас сѐ уште располага со околу 40.000 борци. Тие се повторно сè почесто присутни на улиците и плоштадите на Појасот Газа.
Таму не вршат репресија само над луѓе кои им се замеруваат за тешки кривични дела или политички прекршоци. Вкупно, според израелскиот весник Jerusalem Post, десетици луѓе се уапсени, пренесува новинарот Калед Абу Тоаме. „Се претпоставува дека многумина од нив ќе бидат погубени“, наведува Тоаме.
Меѓу најпознатите групи е кланот Догхмуш. Ова семејство, потекнувајќи од Турција, се населило во Појасот Газа во текот на 20. век и во еден период контролирало два округа. Кланот се поврзува со Фатах, чиј лидер е Махмуд Абас, и со Палестинската управа. Според извештај на арапскиот канал Ал Џезира, членови на кланот учествувале во 2006 година во киднапирањето на израелскиот војник Гилад Шалит. Сепак, Хамас и кланот Догхмуш се судираат со години.
Покрај семејството Догхмуш, и други кланови се инволвирани во борбата за власт со Хамас. Меѓу нив е и кланот Абу-Шабаб, кој потекнува од беогинска/бедуинска група на југот на Појасот Газа. Хамас го обвинува за соработка со Израел, додека кланот тоа го негира. Според извештај на Times of Israel, владата предводена од Бенјамин Нетанјаху наводно ја поддржувала оваа група со оружје. Сам Нетанјаху, според весникот, ја потврдил ова информација.
Оружјето како гаранција за опстанок на Хамас
Тоа што Хамас веднаш по повлекувањето на Израел покажува присуство и испраќа вооружени сили во Газа, Симон Волфганг Фукс, експерт за исламски студии на Еврејскиот универзитет во Ерусалим, го оценува како јасна порака. „Хамас јасно покажува дека во никој случај не исчезнал од Појасот Газа. Напротив, сè уште бара својата улога таму.“
Според анализа на американскиот мозочен трст Atlantic Council, до целосна демилитаризација на Хамас уште е далекпотежно. Сè додека Хамас постои — било како вооружена група, политички движење — или дури само како идеја — постои значаен ризик тој да го поврати влијанието во Појасот Газа и да ги наметне своите интереси. Чини се дека токму тоа сега се случува.
Хамас своето вооружување го доживува како гаранција за опстанок — и тоа во воен, политички и симболичен поглед, вели Симон Енгелкес, директор на канцеларијата на Фондацијата Конрад Аденауер во Рамала.
„Без конкретна политичка контрауслуга, веројатно нема да пристане на таков чекор. ‘Безбедносните гаранции’ на Трамп дека војната во Појасот Газа поради примирјето нема да продолжи, во овој момент нема да бидат доволни.“
Дури и кога воените структури на Хамас биле значително ослабнати за време на војната, нивната мрежа и видливо присуство во Појасот Газа останале нетакнати, додава Енгелкес.
„Тоа им обезбедува краткорочно и среднорочно политичка способност за опстанок.“
Кој ќе биде одговорен за безбедноста во Појасот Газа?
Целосното разоружување на Хамас веројатно ќе биде тешко, и тоа затоа што внатрешната безбедност во Појасот Газа — до 7 октомври 2023, до нападот врз Израел — била во нивни раце. По преземањето на власта над територијата во 2007, Хамас бил одговорен за полицијата и внатрешната безбедност, како и за правосудството и судството.
Отворено е прашањето кој ќе ги организира тие задачи во иднина. Иако Египет и Јордан соопштија дека моментално подготвуваат до 5.000 безбедносни сили за идната мисија во Појасот Газа, во согласност со визијата на арапските партнери на Трамп, во тие сили треба да бидат вклучени и полицајците на Палестинската управа.
Меѓутоа, токму тоа може да стане проблем, предупредува експертот за исламски студии Фукс. „Можно е Израел да изврши вето на овие локални сили.“ Владата во Ерусалим сака Палестинската управа воопшто да не учествува во Газа. Нивната цел е да не дозволат ниту една единица која има каква било врска со владата во Рамала. „Затоа е сосема отворено како ова прашање може да се договори — и во чија рака би требало да бидат соодветните безбедносни органи.“
Претседателот на Франција, Емануел Макрон, предупреди за трајната закана од страна на Хамас.
„Терористичка група со илјадници борци, тунели и такво вооружување не ја уништуваш преку ноќ“, рече Макрон по потврдувањето на примирјето во египетскиот Шарм ел-Шеик. Британскиот премиер Кеир Стармер изјави дека неговата земја е подготвена да помогне во разоружувањето на Хамас. Германската влада исто така јасно се противи на понатамошно политичко присуство на Хамас.
Можно опасност од Хамас — и во Европа
Главната битка, сепак, допрва следи, вели Симон Енгелкес. „Таа не се однесува само на прашањето за оружјето, туку и за политичката контрола и легитимитет: кој ќе зборува во име на Газа — и со каков авторитет?“
Наместо тоа, целосното игнорирање на интересите на Хамас исто така е ризично, предупреди претседателот на германската Федерална разузнавачка служба (BND), Мартин Јегер, за време на сослушување во Бундестагот. Доколку Хамас не биде вклучен во транзициската управа во Газа, туку биде истиснат или потиснат во нелегалитет, постои „многу реален ризик“ тој да делува и надвор од Газа: „Тоа, секако, би се одразило врз арапскиот свет, но сосема сигурно и врз Европа.“
Долгорочно, се согласуваат набљудувачите, најважно ќе биде да се овозможи Палестинците да живеат со достоинство. Ако тоа не се постигне, насилството може повторно да ескалира во поголем обем.
