Дрвјата играат клучна улога во намалувањето на климатските промени, зачувувањето на дивиот свет и обезбедувањето ресурси за повеќе од осум милијарди луѓе. Сепак, сечата продолжува, заканувајќи им се на овие цели и намалувајќи ја биодиверзитетот.
Дефорестацијата е намерно чистење на шумски терени, со трајна промена на намената на земјиштето. Најчесто се предизвикана од земјоделство, сточарство, рударство, бушење и населби, покажува истражувањето на Светскиот институт за ресурси (WRI). Најголеми количества на трајна сеча се регистрирани во Латинска Америка, Југоисточна Азија и Африка.
Од 2015 до 2020, најголеми годишни стапки на дефорестација имаше во Источна и Јужна Африка, Јужна Америка и Југоисточна Азија, според податоците на Организацијата за храна и земјоделство на ОН (FAO).
Главни причини за сеча на шуми
Преобразбата на шуми за земјоделство и сточарство е главниот двигател на дефорестацијата. Рударството, инфраструктурните проекти и урбаните населби исто така придонесуваат. Производите што се добиваат на поранешни шумски терени зависат од локалната економија.
Растот на производството на месо предизвикува чистење на земјиште за пасење и за одгледување на храна за животни, како соја. Шуми се уништуваат и заради урбана експанзија, а дел од нив се сечат за дрвна граѓа или настрани од легални регулации.
Во Малајзија и Индонезија, шуми се сечат заради производство на палмово масло, што го има во сè, од шампони до солени крекери. Од 2000 до 2018, палмовите дрвја за масло предизвикале 7% од глобалната дефорестација.
Во Јужна Америка, кравјарството и плантажите на соја се главни виновници за уништување на Амазонската прашума. За последните 50 години, околу 17% од шумата е уништена, а загубите се зголемуваат. Во 2022 година, Амазон видела рекордни стапки на дефорестација – околу 1,98 милиони хектари шумско земјиште се исечени.
Последици од дефорестацијата
Сечата на шуми ги уништува живеалиштата, што влијае на луѓето и животните кои зависат од нив. Околу 80% од копнените животни и растенија живеат во шуми, а загрозени се видови како орангутан, суматрански тигар и бројни видови птици.
Дрвјата помагаат во регулирањето на температурата и задржуваат топлина во ноќта. Тие исто така обезбедуваат храна и средства за живот за локалните заедници – околу 5,8 милијарди луѓе користат производи од шуми кои не се дрво, како месо, мед, восок и лековити растенија.
Сечата на шуми предизвикува ерозија на почвата, поплави и намалена продуктивност на земјоделството.
Дрвјата апсорбираат јаглерод диоксид и други гасови што предизвикуваат ефект на стаклена градина. Сечата ги ослободува овие гасови и ја намалува способноста на природата да ги апсорбира. Ако тропските шуми беа земја, тие би биле трет по големина емитувач на јаглерод диоксид, веднаш по Кина и САД.
Дефорестацијата влијае и на водните циклуси и снабдувањето со вода во голем дел од Јужна Америка, со што директно се загрозуваат милиони луѓе.
Постојат иницијативи за борба против илегалното рударство и сеча, за заштита на шумите и нивно обновување преку реафорестација и реивилдизација – враќање на цели екосистеми.
Примери има во Танзанија, каде жителите на островот Кокота засадиле над 2 милиони дрвја во последното десетилетие, и во Јужна Америка, каде 360 организации соработуваат за заштита и обновување на Атлантската шума.
Локалните земјоделци и компании исто така покажуваат дека е можно да се одгледува храна на начин кој ги штити шумите и нивната биодиверзитет. Потрошувачите можат да помогнат со избор на производи со етикети за одржливо производство, сертифицирани од организации како Forest Stewardship Council и Rainforest Alliance.
Извор: National Geographic
