Претседателот на Украина, Володимир Зеленски, го претстави ревидираниот мировен план од 20 точки, кој во моментов се разгледува во координација со Соединетите Американски Држави. Планот, според украинските власти, претставува основа за идни мировни преговори, но содржи и низа спорни прашања за кои сè уште не постои согласност меѓу вклучените страни.
Како што пренесува RBC Ukraine, Зеленски ги изнел деталите за планот на средба со новинари во средата, 24 декември. Ревидираниот документ задржува дел од елементите од претходниот, поширок мировен нацрт од 28 точки, но истовремено исфрла некои од најконтроверзните одредби – меѓу нив и предлогот за целосно откажување од правна одговорност за воени злосторства.
Зеленски потврди дека планот од 20 точки е само еден од четирите документи што моментално се подготвуваат. Останатите три вклучуваат: трилатерален договор за безбедносни гаранции меѓу Украина, САД и Европа; билатерален безбедносен пакт меѓу Киев и Вашингтон; како и „Патоказ за просперитет“, развиен со САД, кој треба да ја насочува обновата и економскиот развој на Украина до 2040 година.
Клучни точки од ревидираниот план
Меѓу основните принципи на планот е потврдата на украинскиот суверенитет и договор за ненапаѓање меѓу Русија и Украина, со меѓународен мониторинг на линијата на контакт. Планот предвидува и ограничување на украинските вооружени сили во мирнодопски услови на максимум 800.000 припадници.
Во делот за безбедност, се наведува дека САД, НАТО и европските држави би обезбедиле гаранции по модел на членот 5 од НАТО, при што секоја нова руска инвазија би била пречекана со воен одговор и обновени санкции. Русија, од своја страна, би требало законски да вгради политика на ненапаѓање кон Европа и Украина.
Планот ја задржува и перспективата за членство на Украина во Европска Унија, со најава дека датумот за пристапување ќе биде дополнително утврден. Предвидени се и повеќе фондови за реконструкција, со целна вредност од околу 800 милијарди долари, како и забрзување на договорот за слободна трговија меѓу Украина и САД.
Запорожје и териториите – најспорните точки
Една од најконтроверзните точки останува управувањето со Нуклеарна електрана Запорожје. Според предлогот, САД нудат трипартитен аранжман со американско управување, додека Киев предлага производството на електрична енергија да се дели 50/50 меѓу Украина и САД, при што Вашингтон би одлучувал за распределбата.
Територијалното прашање, исто така, е означено како „оспорено“. Една опција предвидува Русија да се повлече од Днипропетровск, Миколаив, Суми и Харков, додека Украина би ги задржала позициите во Доњецк, Луганск, Запорожје и Херсон. Москва, пак, бара Украина да се повлече од Доњецк, додека американскиот предлог оди во насока на компромис преку формирање слободна економска зона, со можен референдум доколку договорот за „задржување позиции“ пропадне.
Избори и прекин на огнот
Планот предвидува размена „сите за сите“ на воени заробеници, враќање на цивили, деца и политички затвореници, како и обврска Украина да одржи избори кратко по потпишувањето на договорот. Спроведувањето на договорот би го надгледувал Совет за мир, на чело со американскиот претседател Доналд Трамп, а по постигнување согласност би стапил на сила итен и целосен прекин на огнот.
Иако Киев и Вашингтон тврдат дека нацртот е во голема мера подготвен, официјални лица признаваат дека неколку точки остануваат неприфатливи за страните и дека траен прекин на огнот сè уште е далеку.
Портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, ги отфрли тврдењата за „пробив“ во мировните преговори, изнесени од американскиот потпретседател Џеј Ди Венс.
Во меѓувреме, Зеленски најави напредок и во домашното законодавство. Украинскиот парламент одобри формирање меѓупартиска работна група за подготовка на еднократен закон кој би овозможил избори за време на воена состојба – чекор што треба да одговори на растечките внатрешни и меѓународни прашања за зачувување на демократијата во услови на војна.
