Европска директива, македонска брзина
Законот за енергетска ефикасност е усогласен со европските директиви и формално го воведува принципот „енергетска ефикасност на прво место“. Звучи европски, но бројките кажуваат друго: само 3% јавни згради годишно ќе се реконструираат. Тоа е темпо со кое ќе ни требаат повеќе од 30 години за да дојдеме до целосна ефикасност во јавниот сектор. Во време кога Европа брза, ние се движиме со брзина на полжав.
Едно училиште денес, едно утре
Во првите години граѓаните нема да почувствуваат голема промена. Едно училиште ќе добие нова фасада, една болница ќе добие соларни панели – но сметките и загадувањето ќе останат речиси исти. Законот не нуди брз пресврт, туку постепена, бавна промена растегната низ децении.
Политичка фасада за зелена иднина
За властите ова е совршен наратив: можат да се фалат со „усогласување со ЕУ“ и „зелени работни места“. Но за граѓаните, вистинските ефекти ќе дојдат многу подоцна. Ова е повеќе политички штит отколку енергетска револуција.
Како стоиме во регионот
Соседите веќе се движат побрзо.
- Словенија има програма за 5% годишна реконструкција на јавни објекти, што значи дека за 20 години ќе ја заврши работата.
- Хрватска користи европски фондови за масовни санации и има видливи резултати во последната деценија – поевтини сметки за училиштата и болниците.
- Дури и Србија со кредитни линии преку ЕБОР и ЕУ фондови успева побрзо да ги обновува јавните згради.
Македонија, пак, останува со конзервативна бројка од 3% – формално европска, но фактички бавна.
Колку придонесува државата?
Во првата деценија придонесот ќе биде речиси симболичен. Реално намалување на потрошувачката и загадувањето ќе се почувствува дури по 15 години. Во меѓувреме, сметките ќе останат високи, воздухот нечист, а „енергетска ефикасност“ ќе остане збор за политички говори.
Законот носи промена, но со брзина на полжав. И додека нашите соседи трчаат побрзо и поефикасно кон зелената транзиција, ние остануваме во лентата за бавни возила. Повеќе од европска агенда, ова изгледа како европска илузија.
