Во последните години, доживувањето на топлотниот бран не е нешто кое се случува ретко, тој станува сè почест, поинтензивен и подолготраен, особено во летните месеци. Климатските промени придонесуваат за екстремни температури кои не само што го нарушуваат секојдневниот живот, туку претставуваат и сериозна закана за здравјето. Телото на човекот има природни механизми за справување со топлина, но кога температурите надминуваат 35°C, а влажноста е висока, тие механизми стануваат недоволни. Затоа, заштитата од топлотни бранови не е само прашање на удобност, туку и на преживување.
Првиот чекор кон заштита е свесноста. Многу луѓе ги потценуваат ефектите од високите температури, особено ако не се изложени директно на сонце. Но топлотниот удар, дехидратацијата и исцрпеноста од топлина можат да се појават и во затворени простории, особено ако нема доволна вентилација или климатизација. Најризични групи се постарите лица, малите деца, хронично болните и луѓето кои работат физички активности на отворено. Затоа, информираноста и превенцијата се клучни.
Хидратацијата е основен столб на заштитата. Телото губи течности преку потење, а со тоа и електролити кои се важни за нормално функционирање на органите. Пиење вода во мали количини, но често, е подобро отколку големи количини одеднаш. Освен вода, корисни се и пијалоци кои содржат електролити, особено ако се работи за лица кои се физички активни. Треба да се избегнува алкохол, кофеин и засладени газирани пијалоци, бидејќи тие дополнително ја дехидрираат организмот.
Облеката игра важна улога во терморегулацијата. Светли, лесни и лабави материјали од природни влакна како памук или лен овозможуваат кожата да дише и го намалуваат ризикот од прегревање. Темни бои и синтетички ткаенини ја задржуваат топлината и го отежнуваат испарувањето на потта. Покривање на главата со шешир или марама, како и носење очила за сонце, помагаат во заштита од директна сончева светлина и справување со топлотниот бран.
Просторот каде што престојуваме треба да биде прилагоден за справување со топлотниот бран. Во домот, важно е да се затворат прозорците и ролетните во најтоплиот дел од денот, а да се отворат навечер кога температурата опаѓа. Користење вентилатори или климатизери значително го намалува ризикот од прегревање, но треба да се внимава на нивната употреба – директно дување во тело може да предизвика мускулни болки или воспаленија. Во случаи кога нема пристап до климатизација, престојот во јавни климатизирани простории како библиотеки, трговски центри или културни установи може да биде спасоносен.
Физичката активност треба да се прилагоди на временските услови. Во денови со екстремна топлина, се препорачува избегнување на активности на отворено во периодот од 11 до 17 часот. Ако е неопходно да се излезе, треба да се прават чести паузи во сенка, да се носи вода и да се избегнува напорна работа. Спортските активности треба да се одложат или да се изведуваат рано наутро или доцна навечер.
Исхраната исто така може да помогне во справување со топлотните бранови. Лесна, свежа храна богата со вода – како овошје и зеленчук – го олеснува варењето и го намалува метаболичкиот товар. Тешки, масни и пржени јадења го загреваат телото и го отежнуваат неговото ладење. Лубеница, краставица, домат, јаболко и цитрусни плодови се идеални за летните денови.
Важно е да се препознаат симптомите на топлотен удар: главоболка, вртоглавица, забрзано чукање на срцето, гадење, заматен вид и губење на свест. Во такви случаи, лицето треба веднаш да се премести во ладна просторија, да се хидрира и да се побара медицинска помош. Брзата реакција може да спаси живот.
На крај, заштитата од топлотниот бран не е само индивидуална одговорност – таа е и општествена. Локалните власти треба да обезбедат јавни места за разладување, да информираат преку медиуми и да ги поддржат ранливите групи. Во време кога климатските екстреми стануваат дел од нашето секојдневие, адаптацијата и превенцијата се клучни за здрав и безбеден живот.
Заштитата од топлотни бранови значи да го слушаме своето тело, да го почитуваме времето и да преземеме мали, но важни чекори кои можат да направат голема разлика.
