Тимот на DESI користи напреден спектроскопски инструмент со 5000 оптички влакна за создавање на најдеталната 3D мапа на универзумот досега. Анализирани се 15 милиони галаксии, опфаќајќи 11 милијарди години космолошка историја. Податоците покажуваат дека темната енергија била најсилна кога универзумот достигнал 70% од својата сегашна возраст, но во последните неколку милијарди години почнала да слабее за околу 10%.
„Она што го откриваме е извонредно. Темната енергија не е константна, туку слабее со текот на времето“, изјави професорката Алексие Лото-Арнет, космолог од Универзитетот во Калифорнија.
Крај на теоријата за Големото замрзнување?
Досега преовладуваше теоријата дека темната енергија ќе остане константна, што значеше дека универзумот ќе заврши во сценариото Големо замрзнување (Big Freeze), во кое галаксиите ќе се оддалечат една од друга до точка кога светлината повеќе нема да може да патува меѓу нив. Сепак, новите податоци укажуваат дека наместо тоа, универзумот би можел да почне да се собира назад.
„Доколку темната енергија продолжи да слабее и стане негативна, ќе дојде до обратен ефект – универзумот ќе престане да се шири и ќе почне да се згуснува, сè додека не се урне сам во себе“, објаснува професорот Карлос Френк, член на тимот на DESI.
Скептицизам и очекување на нови податоци
И покрај големиот ентузијазам во научната заедница, одредени експерти повикуваат на претпазливост. Податоците сè уште не достигнале „пет-сигма“ праг на статистичка сигурност, што е златен стандард за потврдување на научно откритие.
„Сè уште не можеме со сигурност да кажеме дека темната енергија се менува. Можеби ќе имаме конечен одговор кога ќе се соберат уште повеќе податоци“, вели професорот Џорџ Ефтатиу од Универзитетот во Кембриџ.
Научниците остануваат со поделени мислења, но едно е јасно – овие сознанија можат да доведат до нова парадигма во разбирањето на универзумот. „Дваесет години бевме заглавени со идејата за постојана темна енергија. Сега, конечно, имаме нови прашања“, заклучува професорот Офер Лахав од Универзитетскиот колеџ во Лондон.
Дали навистина универзумот оди кон Големото згуснување? Одговорот на ова прашање допрва ќе се открива во следните години на истражување.
