Светот се соочува со „сериозна, растечка и недоволно препознаена закана“ од пластиката, предупредува нова стручна анализа објавена во престижното медицинско списание The Lancet. Според извештајот, штетите по здравјето предизвикани од пластиката – од екстракцијата на суровини до нејзиното фрлање – се проценуваат на најмалку $1.5 трилиони годишно.
Пластиката – глобална здравствена катастрофа
Производството на пластика се зголемило над 200 пати од 1950 година и е на пат речиси да се утрои до 2060, достигнувајќи над милијарда тони годишно. Особено загрижувачко е експоненцијалното зголемување на пластиката за еднократна употреба – како што се шишиња и амбалажи за храна – кои најчесто завршуваат во животната средина.
8 милијарди тони пластика – од Еверест до најдлабоката океанска длабочина
Пластиката денес ја загадува целата планета, а помалку од 10% се рециклира. Притоа, повеќе од половина од нерециклираната пластика се пали на отворено, предизвикувајќи дополнително загадување на воздухот.
Проф. Филип Ландриган, водечки автор на извештајот и педијатар-епидемиолог од Бостонскиот колеџ, вели:
“Последиците најмногу ги трпат најранливите – особено бебињата и децата. Тоа нè обврзува на итна акција.”
Микропластика во крв, мозок, млеко и коскена срцевина
Пластиката се разложува на микро и наночестички кои навлегуваат во човечкото тело преку храна, вода и воздух. Истражувањата веќе откриле честички во плацента, мозок, сперма, па дури и коскена срцевина, но нивното целосно дејство врз здравјето сè уште не е доволно истражено. Првични поврзаности се прават со удари, срцеви напади и проблеми со плодноста.
Повеќе од 16,000 хемикалии, многу со токсично дејство
Во производството на пластика се користат илјадници хемикалии – вклучувајќи бои, стабилизатори и забавувачи на горење – а многу од нив се поврзуваат со штетни ефекти по здравјето:
- зголемен ризик од спонтани абортуси
- предвремено раѓање и вродени деформации
- забавен раст на белите дробови кај деца
- канцери и хормонални нарушувања
„Не можеме да се извлечеме од оваа криза преку рециклирање“
Иако пластичната индустрија и некои нафтени држави како Саудиска Арабија повикуваат на фокус врз рециклирање наместо намалување на производството, извештајот категорично вели:
“Светот не може да се извлече од пластичната криза со рециклирање.”
Повеќе од 98% од пластиката се произведува од фосилни горива, а процесот ослободува еквивалент на 2 милијарди тони CO₂ годишно – повеќе од емисиите на Русија.
Последна шанса за глобален договор?
Извештајот доаѓа во клучен момент – непосредно пред шестиот, веројатно последен круг на глобски преговори за правно обврзувачки договор за пластиката. Над 100 држави бараат ограничување на производството, но преговорите се попречени од индустриски лобисти и петродржави кои го блокираат напредокот.
Идни извештаи ќе продолжат да го следат влијанието
Оваа анализа е прва во серија редовни извештаи кои ќе им нудат на политичките носители на одлуки објективни податоци за креирање ефективни политики. Како што рече коавторката Маргарет Спринг:
“Само со транспарентни, научно базирани информации можеме да ја решиме оваа глобална закана.”
Извор: The Guardian
