Тврдењето дека спиењето во целосна темница е „тајна за здраво срце“ звучи примамливо, но науката бара попрецизно објаснување. Истражувањата навистина укажуваат на поврзаност меѓу изложеноста на светлина во текот на ноќта и зголемен ризик од кардиоваскуларни заболувања, но експертите предупредуваат дека станува збор за поврзаност, а не за директна причина.
Повеќе големи епидемиолошки студии во изминатите години покажаа дека луѓето кои спијат во простории со вештачка светлина – како вклучен телевизор, ноќна ламба или силна амбиентална светлина однадвор – имаат поголем ризик од состојби како коронарна срцева болест, покачен крвен притисок и метаболички нарушувања. Овие резултати се поврзуваат со нарушување на циркадниот ритам, природниот биолошки часовник кој го регулира спиењето, хормоналниот баланс, крвниот притисок и метаболизмот.
Според истражувањата објавени од универзитетски и медицински институции во САД и Европа, изложеноста на светлина за време на ноќта може да го намали лачењето на мелатонин – хормон клучен за квалитетен сон и регулација на воспалителните процеси во телото. Намаленото ниво на мелатонин се поврзува со зголемен оксидативен стрес и воспаление, фактори кои со текот на времето можат да придонесат за оштетување на крвните садови.
Сепак, важно е да се нагласи дека научниците не тврдат дека ноќната светлина сама по себе „предизвикува“ срцеви заболувања. Таа се смета за дополнителен ризик-фактор, кој делува заедно со други познати причини – како нездрава исхрана, физичка неактивност, пушење, дебелина и хроничен стрес. Со други зборови, темната спална соба не е замена за здрав начин на живот, но може да биде дел од пошироката превенција.
Практичните препораки што произлегуваат од овие истражувања се релативно едноставни и нискоризични. Исклучување на телевизорот и другите уреди што емитуваат светлина, користење на затемнувачки завеси, исклучување на LED-индикатори и, по потреба, маска за спиење, се мерки што можат да го подобрат квалитетот на сонот. Подобриот сон, пак, е докажано поврзан со подобра регулација на крвниот притисок и понизок ризик од срцеви компликации.
Во урбаните средини, каде што ноќното осветлување е сè поинтензивно, ова прашање добива дополнителна тежина. Истражувачите сè почесто укажуваат дека т.н. „светлосно загадување“ не е само еколошки, туку и јавно-здравствен проблем. Луѓето кои веќе внимаваат на исхраната, физичката активност и стресот, можат релативно лесно да додадат уште една навика – создавање темна и мирна средина за спиење.
Заклучокот на научната заедница е умерен, но јасен: спиењето во темница не е магично решение, но е едноставна и потенцијално корисна навика што може да придонесе за подобар сон и индиректно да го поддржи здравјето на срцето. Во комбинација со другите здрави избори, тоа е чекор што вреди да се направи.
