Планот за создавање меѓународен специјален трибунал за Украина, под покровителство на Советот на Европа, се соочува со сериозни финансиски потешкотии, потврдија за Euronews неколку дипломатски извори запознаени со процесот. Проектот, кој треба да ги гони злосторствата на агресија извршени од Русија, е договорен во јуни меѓу Советот на Европа и украинскиот претседател Володимир Зеленски, но неговото спроведување зависи од мултилатерално финансирање што засега е неизвесно.
Европските партнери се загрижени дека новата американска администрација ќе продолжи со политиката на повлекување од меѓународните институции, што го комплицира собирањето средства за европските донатори. „Со помалку пари од Вашингтон, иднината на трибуналот е под ризик,“ изјавија три дипломатски извори кои инсистирале на анонимност, бидејќи дискусиите се сè уште во тек.
Советот на Европа, кој има 46 земји членки, подготви предлог-буџет од околу 75 милиони евра годишно за оперативните трошоци на трибуналот, со дополнителни средства за простории и безбедносна инфраструктура. Според планот, судот би бил сместен во Холандија, а Европската унија би придонесувала со 10 милиони евра годишно.
Иако некои земји од Г7, како Франција, Германија, Италија и Обединетото Кралство, се меѓу клучните финансиери на Советот на Европа, засега не е јасно дали тие ќе се вклучат во годишното финансирање на трибуналот. „Советот на Европа во моментов нема коментар – разговорите со земјите членки продолжуваат,“ изјави портпарол на организацијата за Euronews.
Политички и правни предизвици
Трибуналот е замислен како дополнување на работата на Меѓународниот кривичен суд (МКС), кој може да гони воени злосторства и злосторства против човештвото, но не и самото „започнување на агресивна војна“.
Украина побара воспоставување посебен механизам што би можел директно да ја адресира одговорноста на руското раководство за нападот врз суверена држава, а неговото формирање е гледано како историски тест за меѓународната правда.
За да започне со работа, трибуналот мора да обезбеди минимум 16 земји учеснички, но според експерти, во случајот со Украина ќе биде потребна поширока меѓународна поддршка, не само во број, туку и во геополитичка тежина.
„Главниот проблем не е само бројот на земји, туку нивното влијание и легитимитет во меѓународните односи,“ објаснува извор од Советот на Европа.
Европската поддршка под притисок
Со намалената американска помош, Европа се наоѓа во ситуација каде што мора сама да ги балансира трошоците за воена, хуманитарна и правна поддршка кон Украина. Тоа, според аналитичарите, значи дека ќе следат тешки избори за тоа кои проекти да продолжат да се финансираат.
Во меѓувреме, ниту една од големите европски влади – вклучувајќи ги Франција, Германија и Италија – не дала конкретен одговор дали ќе учествува во финансирањето на трибуналот. Американската администрација, пак, не одговорила на барањето на Euronews за коментар, што дополнително ги зголемува сомнежите во политичката волја за поддршка.
Ако финансиската рамка не се обезбеди навреме, предупредуваат извори, формирањето на Специјалниот трибунал за Украина би можело да биде одложено или целосно стопирано, што би претставувало тежок удар за европската правна иницијатива и за пошироката борба за меѓународна одговорност.
