Во услови на сè понагласени тензии на Блискиот Исток, Иран разгледува можност за затворање на Ормускиот Теснец — критичен поморски коридор за светската трговија со нафта. Таков потег би имал далекусежни последици за глобалната економија, а особено за Европа, која е силно зависна од увоз на енергенси од Заливот.
Иранската закана
Командантот на Револуционерната гарда, Сардар Есмаил Коусари, изјави за иранските медиуми дека „затворањето на Ормус е под сериозно разгледување, и Иран ќе донесе одлучна и соодветна одлука“.
Тој додаде дека воената акција е само дел од поширокиот ирански одговор на “непријателските активности”.
Иран поседува капацитет да нанесе штета врз нафтена инфраструктура, танкери и пристаништа преку кратко- и среднодометни ракети, беспилотни летала и евентуални кибернапади, како оној врз саудискиот нафтен систем во 2012 година. Исто така, постои ризик од поставување воени бродови за физичко блокирање на теснецот.
Зошто Ормус е важен?
Ормускиот Теснец е еден од најважните светски морски правци — низ него поминуваат околу 20% од глобалната нафтена понуда, што го прави стратешки незаобиколен за енергетската безбедност на целиот свет, вклучително и Европа.
Секојдневно, околу 17 милиони барели нафта се транспортираат преку теснецот, најмногу од Саудиска Арабија, Ирак, Кувајт и Обединетите Арапски Емирати.
Последици за Европа
Енергетска несигурност
Затворањето на Ормус веднаш би предизвикало раст на цените на нафтата и гасот, што директно би влијаело врз снабдувањето на Европа, особено земјите кои се силно зависни од увозот, како Германија, Италија и источниот блок.
Економски шок
Покрај порастот на цените на горивата, можно е зголемување на инфлацијата, повисоки трошоци за транспорт и производство, како и пазарна нестабилност.
Постои и реален ризик од нова рецесија во еврозоната, особено доколку кризата потрае и дополнително ги наруши глобалните синџири на снабдување.
Поморска блокада и осигурување
Европските танкери би морале да бараат алтернативни рути, што би значело подолги и поскапи транспортни патишта, како и значително повисоки осигурителни премии поради опасноста од напади.
Некои компании можат целосно да се откажат од испораки во ризичната зона.
Воено-дипломатски последици
Ваква ескалација би можела да предизвика координиран воен одговор, евентуално предводен од САД, во кој Европа би била повикана да учествува.
Исто така, тоа би го усложнило односот на ЕУ со Иран и би влијаело врз можностите за обнова на нуклеарниот договор, како и врз стабилноста на целиот регион.
Ако Иран навистина го блокира Ормускиот Теснец, Европа ќе се соочи со сериозна енергетска криза, економски потреси и геополитичка неизвесност. Иако ЕУ во последните години се обидува да ја намали зависноста од Блискиот Исток преку увоз на LNG од САД или гас од Норвешка и Алжир, стратешката ранливост останува реална.
