Брзиот раст на градовите создава идеални услови за ширење на шкорпиите, предупредуваат истражувачите. Шкорпиите „ги преземаат“ бразилските градови, предупредија научниците во нова студија која ја поврзува наглата урбанизација и климатските промени со зголемениот број на луѓе кои доживуваат убоди од овие животни, пишува The Guardian.
Според податоците на бразилскиот систем за пријавување на заразни болести, од 2014 до 2023 година биле евидентирани повеќе од 1,1 милион убоди од шкорпии. Во истиот период, бројот на пријавени случаи се зголемил за дури 250 проценти, се наведува во студијата објавена во списанието Frontiers in Public Health.
Порастот на бројот на случаи се поврзува со брзото и непланирано ширење на градовите и фавелите, кои се карактеризираат со висока густина на население и лошо управување со отпад. Урбаните подрачја се шират на природни живеалишта на шкорпии и создаваат нови, погодни услови за нивниот опстанок.
„Урбанизацијата во Бразил длабоко ги измени екосистемите“, вели главната авторка на студијата Мануела Берто Пука, доцентка на Државниот универзитет во Сао Паоло. „Градовите нудат сè што им е потребно: многу засолништа (во ѕидови, канализации, урнатини и градежен отпад), постојана топлина и сигурен извор на храна во вид на бубашваби и други урбани без’рбетници.“
Особено им одговараат канализациите кои се топли во текот на целата година, речиси без предатори и полни со храна, особено бубашваби. Некои видови шкорпии можат да преживеат и до 400 дена без храна и да се размножуваат без парење, што ги прави тешки за искоренување. Потоплите лета и периоди со силни дождови или суши, исто така, придонесуваат за нивно ширење бидејќи се прилагодени на топли и влажни услови.
Минатата година 200.000 убоди и 133 смртни случаи
Според привремените податоци за 2024 година, шкорпиите во Бразил убоделе речиси 200.000 луѓе, а 133 лица починале по убод.
Истражувачите проценуваат дека помеѓу 2025 и 2033 година ќе се појават уште два милиони случаи. „Вистинските размери на проблемот веројатно се многу поголеми од она што го покажуваат официјалните бројки“, велат истражувачите, бидејќи многу луѓе избираат сами да се лекуваат дома и воопшто не бараат лекарска помош.
„Работам на места каде што стравот од убод од шкорпии е секојдневие, особено во сиромашни и пренаселени населби“, рече Пука. „Бројките ни покажуваат дека во иднина проблемот ќе биде уште поголем отколку што е сега.“
Истражувачите наведуваат дека 0,1% од пријавените убоди завршуваат со смрт, а најзагрозени се децата и постарите лица. Здравите луѓе обично целосно се опоравуваат, но може да чувствуваат болка и непријатност неколку дена. Симптомите вклучуваат болка, печење, оток, црвенило, трнење и мачнина.
Во Бразил, Парагвај, Боливија, Мексико, Гвајана и Венецуела е забележан „особено алармантен пораст на шкорпионизмот, медицинско состојба предизвикана од убод, во последните децении, што се претвори во сериозна здравствена криза“, наведуваат авторите на новата студија.
Се смета дека во Европа постојат повеќе од 35 автохтони видови шкорпии, иако нема сеопфатни истражувања за промените во нивната популација.
Истражувачите нагласуваат дека превенцијата е клучна. „Шкорпиите се размножуваат во пренатрупани и влажни простори. Одржувајте ја околината чиста, затворете ги пукнатините во ѕидовите, ставете мрежички на одводите и секогаш проверувајте ја облеката, пешкирите и обувките пред употреба“, советува Пука.
Д-р Мануела Гонзалес-Суарез, еколошка од Универзитетот во Рединг која не учествувала во студијата, изјави: „Бројките се многу поголеми отколку што очекував, станува збор за значителен пораст.“ Таа додава дека зголемената свест за проблемот може да доведе до почесто пријавување на убодите.
Гонзалес-Суарез нагласи дека луѓето не треба да паничат поради резултатите од студијата: „Многу луѓе кои ќе бидат убиени не доживуваат сериозни реакции, а стапката на смртност е релативно ниска во споредба со сообраќајни несреќи или насилни злосторства.“
Бразилскиот здравствен систем нуди бесплатно лекување по убод од шкорпија, а противотровот е достапен во некои болници и итни центри. „Ако некој го убоде шкорпија, не треба да чека додека симптомите се влошат, туку веднаш треба да се упати во најблиската здравствена установа“, изјави професорката Елијане Кандијани Арантес од Универзитетот во Сао Паоло, една од авторките на студијата.
„Секој човек е ранлив, особено децата, бидејќи еден мал убод може да убие дете“, додаде таа. Професорката Нибедита Реј-Бенет од Универзитетот во Лестер, претседателка на Мрежата за спречување на смртни случаи кои можат да се избегнат (Avoidable Deaths Network), рече дека оваа студија јасно покажува колкава е потребата за итно делување.
Пука додаде дека една од најчестите заблуди е што многумина ги сметаат шкорпиите за „непријатели на луѓето“.
„Тие не се. Овие животни се бранат, не напаѓаат. Тие се дел од природниот свет и имаат клучна улога во екосистемот – од контрола на популацијата на штетници до зачувување на биолошката разновидност.“
