И како жителите на тоа гратче ги добиле парите од кои градат кули и градови? Собирање секундарни суровини, продажба на старо железо и ангажирање во мали занаети.
Куќите украсени со високи мермерни столбови, кули и покриви слични на пагоди во романската внатрешност се бројат во илјадници.
Т.н. ромските палати почнаа да никнуваат во раните 90-ти години на минатиот век, по падот на комунизмот, кога поединци од ромската заедница добиваа пари, најмногу со собирање и продавање старо железо и со мала трговија, пренесува Хина.
Сега има илјадници од овие наметливи згради низ цела Романија. Соседите често се натпреваруваат меѓу себе додека градат палати.
Фасадите често се украсени со знаци на долар или мерцедес бидејќи се сметаат за симболи на богатство.
Романскиот архитект Рудолф Граеф вели дека стилот на „ромските палати“ не треба да се отфрли иако се доживува како апсолутен кич.
„Тоа е дел од романската историја, спротивно на модерната архитектура наметната од државата“, вели тој.
Покривите, на пример, кои потсетуваат на азиските храмови, всушност се „претерување“ на типични романски архитектонски елементи, објаснува Граф.
Стиловите варираат од регион до регион. Во централна Романија, ромските палати се инспирирани од католичките цркви, на југозапад се копии на неокласични градби, а на исток и југ се толкувања на традиционалните куќи на болјарите, односно поранешната аристократија.
Но, тие имаат едно нешто заедничко, забележува Граф, тие се изградени за да можат сопствениците да се пофалат со нивниот успех.
Понекогаш тие се и копии на постоечки згради, како онаа во селото Бузеску, сто километри јужно од Букурешт.
Таму, Ден Финуту, богат член на локалната ромска заедница, ја направил својата куќа како модел на судот каде што бил осуден за измама во 1990-тите.
Злато и сиромаштија
„Изворите на финансирање на тие палати не се многу јасни“, рече Граеф.
Многу сопственици во Бузеску велат дека заработиле со препродажба на отпад, а тоа го прават и денес. Други тврдат дека работеле во странство.
Со падот на комунистичкиот режим, кој ги принуди да се асимилираат, законски им го олесни заработувањето.
Костица Станчу, шеф на ромската заедница во Бузеску, го поврзува појавувањето на првите „палати“ со фактот дека дел од златото запленето од комунистите им било вратено на Ромите.
Ромите традиционално подаруваат златници по повод раѓање на дете или свадба. Златниот накит се пренесува од колено на колено, а многу Ромки го претворија во ѓердани.
Сепак, режимот на Чаушеску донесе декрет во 1978 година со кој официјално се бара од сите Романци, но првенствено насочени кон Ромите, да им го предадат своето злато на властите.
Во повеќето случаи, предавањето било документирано, што ја олеснило постапката за враќање на ромското злато.
Скапо одржување
Бузеску има 4.000 жители и десетици „палати“ покрај главната улица, на радост на минувачките туристи.
Повеќето од два милиони Роми во Романија, или околу 10 отсто од населението, сè уште се сиромашни.
Дури и сопствениците на мегаломански кич згради често живеат во една или две соби, а големите сали украсени со мермер и злато ги зачувуваат за свечени пригоди, вели Станчу. Покрај тоа, многумина изгледаат напуштено.
„Одржувањето е многу скапо“, вели 72-годишникот кој живее во куќа со градина. Тој додава дека денеска се градат сè помалку „палати“, а оние чија изградба е почната тешко дека ќе бидат завршени.
Сопственичката на една од нив, која се претстави како Лидија, вели дека многу Роми си заминуваат.
„Работите не се како порано“, вели со горчина во гласот пред неговата импозантна врата од двор.
„Луѓето отидоа во Букурешт или во странство“, рече таа. „Тие сакаат да заработат пари и да живеат таму.
