И додека граѓаните на Нови Сад немо се збогуваат со настраданите, во јавноста постојано се повторува прашањето – Кој е одговорен за трагедијата? Надлежните не соопштуваат, велат ќе се утврдува. Без разлика на тоа, претставниците на државата едногласно повторуваат, настрешницата не е реконструирана. И дали е навистина така?
Сега се открива дека реконструкцијата на железничката не опфатила сè. Што не било опфатено повторно објаснува министерот за инфраструктура по трагедијата.
Геолошкиот инженер Зоран Ѓајиќ кој работел на реконструкција на зградата на Железничката станица во Нови Сад до март 2023 година и предупредувал да се отстранат мермерните плочи од предниот дел на зградата и да се провери подлогата под тие плочи, бидејќи видел дека зад некои од нив, се стуткани вреќи со цемент наместо бетон. Тој го повикува јавниот обвинител лично да испита и да повика на одговорност. Ѓајиќ за Н1 вели дека не е точно дека не се работело на настрешницата бидејќи настрешницата со реконструкцијата била покриена со стакло.
„Многу е лесно да се утврди кој е одговорен за ова. Не падна само плоча, луѓето ги загубија животите. Лажат министерот и сите што велат дека не е направена реконструкција. Некој ја натоварил настрешницата со метал и стакло, не пресметал колкава тежина може да издржи конструкцијата и таа паднала. Кој и да го направил тоа е виновен. Секако дека сега можат да измислат некој нов проблем за да прикријат се, бидејќи ова не е случајност, ова е убиство на 14 луѓе“, рече Ѓајиќ.
Ѓајиќ посочи дека испратил дописи на бројни адреси дека мора да се отстранат плочите од предната страна и да се види што има зад нив, но никој не одговорил на неговите предупредувања. Имало делови каде што недостига бетон, а наместо бетон биле ставени стуткани вреќи од цемент за да се стави помалку бетон внатре, тврди Ѓајиќ, кој работел како консултант во сообраќајниот институт ЦИП при изработката на проектот за реконструкција на зграда на железничка станица во Нови Сад.
Како што појаснува, во првата фаза била санирана керамиката што се наоѓала на таванот и се направило само шминкање на таа настрешница. Во втората фаза, при работата на фасадата на зградата и работите на реконструкција на камената облога во март 2023 година, тој испратил извештај до изведувачите, но и до министерството во кое побарал санација на подлогата.
„Никој не одговори ниту на тоа. Ако тогаш беа отстранети тие плочи, веројатно ќе се забележеше дека основата не е добра или дека носачите (затегнувачите) можеби кородираат. Настрешницата потоа беше покриена со стакло и челик, што е дополнителна тежина што не беше предвидена во проектот за изградба на станицата“, вели Ѓајиќ
Даниел Дашиќ, градежен инженер, вели дека веднаш по првите изјави на функционерите се посомневал во две работи, дека се работи за стара зграда и дека ништо не е направено околу настрешницата. Почнал да бара се што може да најде на Интернет, па споредил фотографии од периодот на градба во шеесетите, користењето на станицата сите овие години, периодот на реконструкција и периодот по реконструкцијата. Со градежна форензика дошол до заклучок дека проблемот е дополнителен товар кој бил поставен на настрешницата.
Настрешницата хоризонтално лежи на конструкцијата, а од горната страна е поврзана со покривот со челични елементи. Самата настрешница е изработена по мрежен систем од вкрстен армиран бетон, за да се олесни конструкцијата, која е покриена со панели и украсни елементи, а дел од отворот кон самиот објект е оставен, поради поминување на светлината и воздухот.
„Претседателот и министерот ја залажуваат јавноста. Настрешницата дефинитивно е обложена со нови мермерни плочи, а не знаеме дали тие празнини што беа оставени за да се олесни градбата се пополнети со нешто или не. Дополнително оптоварување се металните конструкции со стаклени елементи. Без разлика дали е челик или алуминиум, има тежина. Најголем проблем е стаклото, бидејќи поради хоризонталната положба мора да биде густо и тешко. Според мене, овие товари доведоа до пукање на самата настрешница“, изјави Дашиќ.
Како што објаснува тој, се гледа дека се откачиле сите носачи (затегнувачи) што ја поврзувале конструкцијата со покривот, што покажува дека тоа било слаба точка. Ако временските услови беа проблем, на пример, ќе паднеше едниот крај. Тој смета дека или проектантот не го пресметал правилно влијанието на дополнителната тежина или пресметал и можеби давал предлози за зајакнување на анкерите, но изведувачот не го направил тоа, туку само ги обоил.
„Се поставува прашањето за надзор, кој морал да реагира и во двата случаи. Тој гарантира дека проектантот и изведувачот направиле се во согласност со правилата на професијата и законот. Постои можност дополнително да е ослабена врската меѓу настрешницата и самата зграда, бидејќи од внатрешната страна изградиле галерија. Засега немаме докази како ја поврзале таа галерија, но можно е при работата, кршењето и приклучувањето на старата арматура да ја ослабиле врската на настрешницата и конструкцијата“, вели тој.
Полицискиот министер Ивица Дачиќ тврди дека за работите прашал и Заводот за заштита на спомениците на културата од Нови Сад.
„Колку што знаеме од таа документација, која веќе е изземена, тој Институт само побарал санација за замена на стаклото и некои плочки на настрешницата, без реконструкција“, рече Дачиќ.
Самиот Завод за заштита на спомениците на културата во Нови Сад реагираше на изјавите на надлежните:
„Апсолутно е невистина дека Заводот за заштита на спомениците на културата во Нови Сад не издал одобрение и дозвола за санација на настрешницата над главниот влез на Железничката станица во Нови Сад, ниту е во надлежност на Завод за заштита на спомениците на културата да дава мислења и услови во врска со обезбедување на безбедноста на градежниот објект“.
Дашиќ вели дека не е изненаден од сегашниот рефрен на надлежните, прво што зградата е стара и затоа е урната, а второ што не ја ни допреле таа настрешница, без разлика што има огромен број на фотографии и видеа, на крајот на краиштата, во самата градежна дозвола која синоќа исчезна од централниот регистар на унифицирани постапки.
„Тоа што тој дел не беше направен и изведувачот одлучи само да ги префарба панелите што требаше да се заменат и подлогистичката табла требаше да се санира и беше бојадисана пред една посета на претседателот. Доаѓаше и премиерот, кога доаѓаа, носеа фирми од Нови Сад што ја украсуваа зградата, бојадисаа и, се разбира, наплатуваа“, посочи тој.
За реконструкција на станбената зграда граѓаните платија 16 милиони евра. Работите започнаа во октомври 2021 година. Во екот на предизборната кампања, официјално беше отворен во март 2022 година. Потоа беше затворен набргу за работите. Пред четири месеци таа повторно го преживеа свеченото отворање.
„Патниците кои доаѓаат од Европа и доаѓаат во Нови Сад велат дека ова изгледа многу подобро од нивните железнички станици“, изјави на отворањето Маја Гојковиќ.
Патниците кои пристигнуваат не знаат дека железничката станица во Нови Сад издржа многу. Таа дури и го преживеа бомбардирањето. И да беше реконструирана на вистински начин, можеби ќе опстанеше нејзината настрешница која по повеќе од 60 години исчезна во секунда, но и човечки животи.
„Ова е најдобар показател што го чека народот“, вели граѓанините како реакција на трагедијата.
