Од почетокот на големата инвазија на Ukraine од Russia (фебруари 2022) до мај 2024, украинскиот енергетски сектор претрпе огромни оштетувања. Според извештајот на Kyiv School of Economics (KSE), директната штета во енергетиката изнесува околу 16,1 милијарди US$, а вкупните загуби се проценети на ~56,5 милијарди US$.
Истовремено, според украинското Министерство за енергија, повеќе од 63.000 енергетски објекти биле погодени низ Украина за трите години од војната.
Во поглед на типот на објекти: термоелектраните и хидроцентралите сочинуваат значителен дел. KSE наведува дека се разрушени или сериозно оштетени генерации како што се Kakhovska Hydroelectric Plant и Dniprovska Hydroelectric Plant (хидро) како и Zmiivska Thermal Power Plant и Trypilska Thermal Power Plant (термо) — а многу подстаници и далекуводи се или уништени или под контрола на окупаторот.
Министерот за енергија на Украина јасно го формулираше мотивот на Русија: „Целта е да се уништи маневарската (пакмената) генерација и да се наруши преносот на електрична енергија.“
Нападите од Украина врз Русија: логистика и одговор
И додека Украина беше главно на примање страна, од нејзина страна се сѐ почести и постојани напади врз руска енергетска инфраструктура. На пример, на 1 ноември 2025, украинската разузнавачка служба објави дека биле уништени трите линии на гас-/нафтопроводот Koltsevoy pipeline во близина на Москва, критичен за снабдување на руски сили, пренесува агенцијата АП.
Русија, од своја страна, тврди дека Украина „го множи“ бројот на напади врз руска енергетска инфраструктура, при што на 5 април 2025 беа објавени 14 удари за 24 часа само според руското министерство за одбрана, пишува Ројтерс.
Иако точни податоци за вкупниот број на руски објекти погодени од украинска страна се потешко пристапни, се нагласува дека украинските сили се насочуваат кон логистички важни објекти – нафтени терминали, гасови постројки, преносна мрежа – како начин да се наруши финансискиот и воениот капацитет на Русија.
Стратегиски цели и импликации
Нападите на инфраструктурата не се само случајни. Како што истакнува анализата на Istituto per gli Studi di Politica Internazionale (ISPI), ударите врз енергетскиот систем на Украина се дел од „енергетска војна“.
За Украина: изгубена генерација, оштетени далекуводи, нарушени подстаници значат дека снабдувањето со топлина, вода и струја станува ранливо особено во зимските месеци. Нападите доведоа до блокади, привремени исклучувања и вклучуваа настани каде милиони луѓе останале без електрична енергија.
За Русија: инаку јаката енергетска инфраструктура е целена како дел од украинската одбранбена стратегија. Прецизни напади на гасови линии, нафтени постројки или подстаници не само што создаваат финансиски штети туку и ја покажуваат растечката досегливост на украинските сили.
Последици и перспективи
Обновата на украинскиот енергетски систем ќе претставува огромен предизвик. KSE проценува дека за целосна реконструкција се потребни до 50,5 милијарди US$. Во меѓувреме, Украина се соочува со фактот дека дел од изгубените капацитети или се под руска контрола, или се инаку вон употреба.
Од друга страна, руските тврдења за украински напади ја рефлектираат растечката мобилност и капацитет на Украина да води асиметрична „енергетска“ војна — што само ја продлабочува комплексноста на конфликтот.
Во конфликтот меѓу Украина и Русија, енергетската инфраструктура се трансформира од цивилен коридор во боиште. Од една страна, Русија уништува термоелектрани, хидроцентрали, подстаници и далекуводи во Украина со цел да ја исцрпи енергијата и снабдувањето. Од друга страна, Украина одговара со напади на руските гасови, нафтени и енергетски логистички системи.
Така, бројките кои ги гледаме се над 63.000 погодени енергетски објекти во Украина, милијарди долари штета и објекти во Русија под удар — не се само статистика, туку одраз на нов фронт во војната: фронт каде инфраструктурата значи живот и каде „жицата под напон“ е дел од стратегијата.
