Влезот во Европската унија повеќе нема да биде ист од недела. Од 12 октомври, наместо печат во пасошите, граѓаните на земјите надвор од шенгенскиот простор ќе се соочат со целосно нов систем за влез и излез познат како – Entry/Exit System (EES).
Воведувањето на новата технологија ќе обезбеди сигурни податоци за премините на границата и постепено ќе го подобрува искуството на патниците кои влегуваат во шенгенскиот простор. Со овој систем се заменува досегашното рачно ставање печат во пасошите, а безбедноста се зголемува преку електронски записи и користење биометриски податоци.
EES ќе обработува податоци на граничните премини за патници кои не се државјани на земјите членки на ЕУ ниту на Исланд, Лихтенштајн, Норвешка или Швајцарија, а патуваат на краткотраен престој (до 90 дена во било кој период од 180 дена), секој пат кога ќе преминуваат надворешна граница на која било од 29 европски земји кои го користат системот.
Фотографија и отпечатоци од прсти
Забележаните податоци ќе вклучуваат информации од патната исправа, датум и место на секој влез и излез, како и биометриски податоци – фотографија на лицето и отпечатоци од прсти кои ќе се собираат при првиот доаѓање на патникот на граничниот премин откако системот ќе почне со работа. Тие податоци ќе се чуваат во дигитален досие и ќе се проверуваат при секој следен премин на граница.
EES ќе ги почитува највисоките стандарди за заштита на податоците и приватноста. Записите за влезови и излези ќе се чуваат три години од денот на создавањето, додека индивидуалните досиеа со лични податоци ќе се чуваат три години и еден ден од датумот на последниот излез.
Системот ќе се воведува постепено во текот на шест месеци (од 12 октомври 2025 до 9 април 2026), овозможувајќи властите, патниците и превозниците да се прилагодат на новите дигитални процеси. Земјите кои го користат системот ќе можат да воведуваат одредени елементи фазно, вклучувајќи собирање на биометриски податоци, и привремено целосно или делумно да го суспендираат работата на EES на одредени премини во исклучителни ситуации, на пример ако сообраќајното оптоварување предизвика многу долги колони.
Побрз премин и помали чекања
Од Делегацијата на Европската унија во БиХ велат дека на крајот патувањата ќе бидат побезбедни и полесни. Со текот на времето преминот на границата ќе биде побрз, со пократко чекање, полесно управување со патничкиот тек и намалување на гужвите на терминалите.
По воведувањето на EES, Европскиот систем за информации и одобрување на патувања (ETIAS) треба да стане оперативен во последното тромесечје на 2026 година. Овој систем ќе придонесе за поефикасна и побрза гранична контрола, помала бирократија, пократко чекање, поголема безбедност и генерално подобро управување со границите.
ETIAS не воведува визни обврски. Патниците од земјите кои имаат безвизни режими со ЕУ, вклучувајќи ја и Босна и Херцеговина, тоа ќе може и понатаму да го користат.
Државјаните на трети земји кои не им е потребна виза за влез во Шенген ќе поднесуваат барање за патно одобрување пред патувањето преку ETIAS веб-страницата или мобилната апликација, со надомест од 20 евра.
Повеќето барања ќе се обработуваат во рок од неколку минути. Издаденото ETIAS одобрување ќе важи три години или до истекот на патната исправа, во зависност што ќе настапи прво.
