Обединетите нации (ОН) објавија драматично намалување на своите мировни мисии ширум светот – до четвртина од моменталната воена и полициска сила, или околу 13.000 до 14.000 луѓе. Причината е јасна, но загрижувачка: недостаток на средства, поттикнат од значително повлекување на финансиската поддршка од страна на САД, по враќањето на Доналд Трамп во Белата куќа.
Според висок функционер на ОН кој зборувал анонимно, намалувањето ќе влијае не само на бројот на „сини шлемови“, туку и на опремата и цивилниот персонал вклучен во 11 активни мировни мисии.
Бројки што зборуваат гласно: Буџет, очекувања и реалност
Мировниот буџет на ОН за периодот 2025–2026 изнесува околу 5,4 милијарди долари. Од таа сума, САД требаше да покријат 1,3 милијарди, додека Кина требаше да обезбеди 1,2 милијарди долари.
Но, по изборната победа на Доналд Трамп, Вашингтон соопшти дека ќе уплати само 682 милиони долари – речиси половина помалку од планираното. Тоа значи дека ОН сега се соочува со дефицит од 16–17% од својот мировен буџет, што доведува до масовно повлекување на трупи
Каде се присутни мировниците?
ОН моментално има мировни сили распоредени на повеќе кризни жаришта во светот, вклучувајќи: Источна Демократска Република Конго, Јужен Либан, Средноафриканска Република, Јужен Судан и Западна Сахара
Со намалувањето на присуството, овие региони, кои веќе се кревки, можат да се соочат со нов бран на насилство, нестабилност или дури и обновени конфликти.
Политиката зад мирот: Повлекување на САД и пораст на кинеското влијание?
Овој чекор не може да се разгледува само преку финансиска призма. Намалувањето на американскиот придонес е дел од новата изолационистичка надворешна политика на Трамп, кој и во својот прв мандат беше скептичен кон мултилатерализмот и меѓународните институции.
Во ваков контекст, Кина станува доминантен играч во финансирањето на ОН, што може да ја промени и геополитичката рамнотежа во светските мировни мисии. Земјите кои се зависни од меѓународна безбедносна помош може да се свртат кон Пекинг – не само финансиски, туку и политички.
Последици по теренот и легитимитетот на ОН
Оваа одлука може да има долгорочни безбедносни, хуманитарни и дипломатски последици: Локалното население може да остане без заштита во конфликтни зони, мисиите на ОН ќе станат помалку ефикасни и видливи, се зголемува опасноста за етнички конфликти, бунтови или државни удари а легитимитетот на ОН како гарант на мирот и безбедноста е под сериозен предизвик.
Намалувањето на бројот на мировници на ОН за 25% не е само финансиска, туку и политичка и морална криза. Во време на растечка глобална нестабилност – од Судан до Блискиот Исток – светот станува поопасен, додека институциите што го чуваат мирот се повлекуваат. Дали ОН ќе најде алтернативни извори на финансирање или ова е почеток на нова ера на геополитички ребаланс?
