Националниот ден на знаковниот јазик (23 септември) е важен потсетник дека јазичните права на глувите лица се темелно човеково право. Без пристап до знаковен јазик – нема еднаков пристап до образование, здравство, институции, вработување и општествен живот.
Овој ден е дел од Меѓународната недела на глувите, а е прогласен од Обединетите нации со резолуцијата A/RES/72/161, усвоена на 19 декември 2017 година. Како симболичен датум е избран 23 септември – денот кога во 1951 година е основана Светската федерација на глувите (WFD).
Колку луѓе користат знаковен јазик?
Според Светската федерација на глувите, над 70 милиони глуви лица живеат ширум светот. Повеќе од 80% од нив се во земјите во развој. Колективно, тие користат над 300 различни знаковни јазици.
Овие јазици се природни, целосно оформени системи на комуникација – со своја граматика, структура и културен контекст, и не се само „жестови“ туку рамноправни со говорните јазици.
Покрај нив, постои и меѓународен знаковен јазик, кој се користи на меѓународни настани и при патувања. Тој не е официјален јазик, туку служи како вид на „помошна“ комуникација.
Што вели Конвенцијата за правата на лицата со попреченост?
Конвенцијата на ОН јасно нагласува, знаковниот јазик е рамноправен со говорните јазици. Државите се обврзани да ја промовираат употребата, изучувањето и достапноста на знаковниот јазик. Признавањето на јазичниот и културниот идентитет на глувите лица е клучно за нивните човекови права.
Зошто е важна рана достапност?
Истражувањата покажуваат дека раната изложеност на знаковен јазик е суштинска за менталниот, емоционалниот и образовниот развој на глувите деца. Недостигот на пристап може да доведе до доживотни последици во комуникацијата, самодовербата и социјалната интеграција.
Каква е состојбата во Македонија?
Македонија го призна знаковниот јазик со Закон за употреба на знаковен јазик (донесен во 2009 година), но предизвиците остануваат – од недостиг на обучени толкувачи, до ограничен пристап до образование и информации на знаковен јазик. Според локални проценки, меѓу 5.000 и 7.000 луѓе во Македонија користат македонски знаковен јазик како прв или примарен јазик.
“Ништо за нас – без нас” не е само слоган, туку повик на акција. Националниот ден на знаковниот јазик нè потсетува дека инклузијата не може да постои без пристап до комуникација. Преку поддршка на знаковните јазици, ја поддржуваме еднаквоста, достоинството и правото на избор за секој поединец.
