Таков е случајот со медот — онаа златна, леплива слаткост што денес стои на кујнската полица, подготвена да го заслади чајот или утринските овесни снегулки.
Но приказната за медот е сè друго освен обична. Таа води назад, илјадници години наназад, во време кога луѓето не го произведувале медот, туку го ловеле.
Истражувачите од Универзитетот во Гвелф, Канада, велат дека луѓето собирале мед уште од праисториски времиња. Далеку пред да постојат модерни пчеларници, ловците собирaчи ги следеле пчелите до нивните природни гнезда и го ваделе медот од длабоките пчелни саќи.
Доказ за ова го нуди една пештерска слика во североисточна Шпанија стара 7.500 години. На неа, човек се гледа како се искачува кон дувло, опкружен со пчели — сцена што сведочи за старото, но и храбро партнерство меѓу човекот и пчелата.
Древните Египќани биле меѓу првите кои го подигнале пчеларството на цивилизациско ниво. Околу 3.000 години п.н.е., египетските хиеоглифи почнале да го бележат присуството на пчелите, а до 2450 п.н.е., сцени од пчелари се врежани на ѕидовите на храмот на фараонот Ниусере Ини. Таму, низ четири релјефи, може да се видат луѓе како собираат мед, го истураат во садови и го запечатуваат — првите документирани сцени на организирано пчеларство.
Но медот не бил само за слатки задоволства. Тој бил и лек — можеби еден од најстарите. Додека медицината сè уште не постоела како занает, Сумерите (околу 5500 п.н.е.) веќе користеле мед за третман на рани, очни и ушни инфекции, па дури и за проблеми со желудникот.
Во ајурведата и традиционалната кинеска медицина, медот има честопати свето значење, како природен заштитник и зајакнувач на телото. Благодарение на неговите антибактериски својства и густата текстура, тој бил идеален за заздравување.
Во еден свет каде што ништо не траело засекогаш, медот бил исклучок. Луѓето брзо забележале дека овој златен еликсир не се расипува — барем не лесно. И тоа му дало речиси магичен статус.
Па не е чудо што древните култури почнале да го поврзуваат со боговите и со животот по смртта. Во грчката митологија, на пример, богот Зевс бил хранет со мед како дете. Во микенската ера (1600–1100 п.н.е.), медот сè уште бил секојдневна храна, но со тек на време почнал да се користи во ритуали поврзани со подземниот свет и починатите.
Оваа симболика доби силна потврда неодамна.
Во 1954 година, археолози открија нешто чудно под еден древен храм во јужна Италија — осум бронзени садови со лепливи остатоци, заклучени со плута. Се мислеше дека се работи за восок или масло.
Но дури во јули 2025, по повторна анализа, истражувачката Лусијана Карвало и нејзиниот тим потврдија: тоа бил мед, стар 2.500 години. Хемиската анализа откри шеќери типични за мед, како и протеини од т.н. „кралска млеч“ — супстанца што пчелите ја создаваат за да ја хранат кралицата.
Нивниот труд, објавен во Journal of the American Chemical Society, потврди дека античките Грци не само што го собирале медот, туку и го складирале во бронза и го принесувале на божества — како симбол на нешто чисто, вечно и свето.
Денес, ние го гледаме медот како уште еден производ во супермаркет. Но секојпат кога ќе го отвориме капакот од теглата, не сме далеку од нашите предци – луѓе кои верувале дека медот е дар од боговите, дека лекува, и дека ја премостува границата меѓу животот и смртта.
И можеби најфасцинантниот факт?
Според Карвало, дури и медот стар 2.500 години… можеби сè уште е јадлив.
Извор: History
