Во украинската нуклеарна централа Запорожје, најголема во Европа, веќе шести ден генераторите работат во услови кои се предвидени за итни случаи, што предизвикува сè поголема загриженост. Не е познато колку долго дизел генераторите за итни случаи можат да ја поддржуваат нуклеарната централа Запорожје, а Меѓународната агенција за атомска енергија (IAEA) внимателно ја следи ситуацијата.
Надворешното напојување на нуклеарната централа Запорожје беше прекинато на повеќе денови во рекорден прекин на струја во постројката со шест реактори, која се наоѓа на првата линија на фронтот, предупреди во саботата Гринпис Украина.
Дизел генераторите се користат за напојување на системите за ладење и безбедност откако последната далноводна линија беше прекината во вторник, според Меѓународната агенција за атомска енергија (IAEA). Нејзиниот директор Рафаел Гроси се сретна со рускиот претседател Владимир Путин во четвртокот, но надворешното напојување не е обновено, според агенцијата AP.
Јадрото на реакторот и користеното нуклеарно гориво мора да се лади за да се спречи прегревање и предизвикување опасни инциденти, како што беше случајот со централата Фукушима во 2011 година. IAEA повеќепати предупреди на можноста за нуклеарна несреќа слична на Чернобил во 1986 година.
Украинските официјални лица ја потврдија сериозноста на ситуацијата. Министерката за енергетика Светлана Хринчук изјави за AP дека „нуклеарната централа останува исклучена, со значителни нарушувања на условите за нормално функционирање“. Ова е десетти ваков инцидент од почетокот на руската инвазија врз Украина во 2022 година, наведува американската агенција. Телеграм каналот објави во саботата дека „на лице место има доволно резерви на дизел гориво за да се овозможи долгорочно автономно работење на генераторите“. Според експертот за нуклеарна енергија од Гринпис Украина, Јан Ванде Путе, „дизел генераторите за итни случаи се користат само во екстремни услови“.
Русија се обидува да го рестартира еден реактор?
Путе изјави дека „намерните акции на Русија“ довеле до прекин на надворешното струјно напојување на централата. Новите сателитски анализи на Гринпис Украина укажуваат дека Русија можеби се подготвува да го рестартира барем еден реактор, и покрај условите на војна. Организацијата објави дека руските инженери градат далекуводи со вкупна должина од 201 км поврзани со трафостаници во окупираните градови Мелитопол и Мариупол, чија изградба започна минатиот декември. Гринпис додава дека Русија исто така ја завршила изградбата на нов систем за водоснабдување за ладење на централата и намерно го оштетила далекуводот што беше поврзан со украинската електрична мрежа.
Централата е под контрола на Русија од раните денови на инвазијата. Нејзините шест реактори сè уште користат ураниум, иако се во таканаречено „ладно“ исклучување, што значи дека нуклеарните реакции се запрени. Сепак, централата се потпира на надворешна струја за ладење на реакторот и напојување на други безбедносни системи.
Градот Запорожје, околу 440 км југоисточно од Киев, е под контрола на Украина, а се воделе борби околу централата бидејќи фронтната линија е блиску. Инспекторите на IAEA ја проверуваат безбедноста на централата.
Масовни напади
По состанокот на директорот на IAEA, Гроси, и на Росатом, Алексеј Лихачев, во Москва порано оваа недела, за „размена на информации за нуклеарна безбедност во централата Запорожје“, ситуацијата не се промени.
Според „Њузвик“, не е познато колку долго дизел генераторите за итни случаи ќе можат да ја поддржуваат централата Запорожје.
Русија ја засили воздушната офанзива врз Украина во пролетта и летото 2025 година. Пред влезот во поладните месеци, украинските власти предупредуваат на нови серии масовни напади врз енергетската инфраструктура.
Покрај тоа, во септември Русија изврши рекорден напад со повеќе од 810 дронови „Шахед“ и 13 ракети, погодувајќи ја владината зграда во центарот на Киев. Два дена подоцна, Русија повторно ја нападна Украина, нарушувајќи го и воздушниот простор на Полска. Тоа беше првпат членка на НАТО да собори руски дронови за време на војната во Украина. По тоа следеа неколку инциденти со упади на руски летала во воздушниот простор на НАТО.
