Израелските воздушни напади врз Иран во петокот го натераа Техеран да изврши серија одмазднички напади врз Израел, при што некои ирански балистички ракети ги пробија израелските ракетни одбранбени системи и погодија клучни цели.
Во ескалацијата на нападите од страна на Израел, повеќе од 240 луѓе беа убиени во Иран, вклучувајќи 70 жени и деца. Како одмазда, Иран истрела околу 400 ракети и стотици дронови, убивајќи најмалку 24 лица во Израел, ранувајќи стотици и принудувајќи ги Израелците низ целата земја да бараат засолништа од бомбите.Во некои ирански напади беа погодени станбени области во централниот дел на Израел, предизвикувајќи голема штета. Израелскиот утврден воен штаб во Тел Авив, Кирја, исто така беше погоден, иако штетата беше ограничена.
Во вторникот, Иран изјави дека погодил воено-разузнавачки центар и оперативен планерски центар на разузнавачката агенција Мосад, пробивајќи низ напредните израелски системи за ракетна одбрана – некои од најнапредните во светот. Во поновата историја, Израел успешно пресретна повеќето воздушни напади кои минуваа низ тие системи, како што е неговата препознатлива Железна купола.
Па како иранските ракети успеваат да ја заобиколат израелската противвоздушна одбрана?
Што е израелската Железна купола?
Иако Железната купола е во срцето на израелската противвоздушна одбрана, таа е само дел од поголем систем кој претставува „најниско ниво од овој повеќеслоен, интегриран систем“, изјави Алекс Гатопулос, аналитичар на Ал Џезира.
Железната купола детектира надолна ракета или проектил, ја пресметува нејзината траекторија и се обидува да ја пресретне. Израел тврди дека Железната купола има ефикасност од 90%. Стана оперативна во 2011 година, откако беше развиена како одговор на ракетни напади за време на војната со Хезболах во 2006 година.
Гатопулос објасни дека Железната купола е дизајнирана за пресретнување ракети со краток дострел, кои поголемите системи не би ги забележале.
Израел исто така располага со системот земја-воздух Barak-8, кој пресретнува ракети со среден дострел; систем за големи височини за балистички ракети со краток, среден и долг дострел; и системот Давидова праќа, кој ефикасно се справува со ракети од среден и долг дострел.
Каква е израелската одбрана од ирански ракети?
Израел користи пресретнувачи Arrow-2 и Arrow-3 за пресретнување ракети со долг дострел, како иранските ракети истрелани во актуелниот конфликт. Главен изведувач на проектот Arrow е државната компанија Israel Aerospace Industries, а Boeing учествува во производството на пресретнувачите.
Arrow-2 е дизајниран за пресретнување ракети на поголеми височини, внатре и надвор од Земјината атмосфера. Покрај противвоздушната одбрана, Израел користи и одбрана воздух-воздух, со употреба на борбени авиони и хеликоптери за уништување дронови кои се движат кон Израел.
Како функционираат противвоздушните системи?
Израелските системи за противвоздушна одбрана се состојат од три компоненти: радарски систем, команден и контролен центар, и лансери со пресретнувачки ракети.
Радарот ја следи доаѓачката ракета, известувајќи го командниот центар кој проценува кои цели треба да се ангажираат. Обично, по една непријателска ракета, се истрелуваат две пресретнувачки ракети, вели Марина Мирон, истражувач на Кингс колеџ во Лондон.
Сите системи имаат ограничен број пресретнувачки ракети, а точниот број што ги има Израел не е јавно познат.
Дали Иран ја проби израелската противвоздушна одбрана?
Во саботата, израелски воен претставник изјави дека системите имаат „успешност од 80 до 90 проценти“, нагласувајќи дека ниту еден систем не е совршен, објави Ројтерс. Тоа значи дека некои ирански ракети навистина ја пробиле одбраната.
Како Иран успеа да изврши пробив?
Иако не знаеме точно како некои ракети успеале да го заобиколат системот, постојат неколку можни причини:
Исцрпување на пресретнувачите
Иран можеби успеал да го исцрпи израелскиот систем со голем број ракети и дронови.
„Ниту еден систем не може да собори 100 проценти“, рече Мирон. „Ако имате ограничен број пресретнувачи, не можете да ги соборите сите ракети.“
Хиперсонични ракети
Гатопулос изјави дека Иран има хиперсонични ракети, кои се директен одговор на развојот на балистичките одбранбени системи. Овие ракети летаат побрзо, оставајќи помалку време за реакција.
Мирон додаде дека тие се тешки за пресретнување дури и ако се откриени.
Некои се опремени со хиперсоничен планер (HGV) – боева глава која може да маневрира на брзини над пет пати од брзината на звукот. Во Иран, Fattah-2 има ваков HGV.
Тие не летаат по предвидлива патека, што ги прави особено тешки за пресретнување.
Крстосувачки ракети
Крстосувачките ракети исто така можат да ја менуваат траекторијата и да се движат ниско, слично на дронови. Иран поседува ракети како Hoveyzeh и ги има користено против Израел.
Мирон вели дека овие ракети се потешки за откривање поради нивната ниска и стабилна траекторија.
Мамци и пренаситување
Друг метод е употреба на лажни цели и дронови за да се измамат радарите и да се потрошат пресретнувачите.
Некои ракети исто така имаат технологии за попречување на радарите, што ги прави невидливи за системите.
Може ли Иран или Израел да останат без ракети?
Гатопулос вели дека конфликтот е „исцрпувачки“.
Во понеделникот, Израел прогласи доминација над иранскиот воздушен простор. Но, најкратката дистанца меѓу двете земји е 1000 км. „Тоа е долг пат за авионите без дополнително гориво“, рече тој.
Иако САД би можеле да помогнат, поставувањето надворешни резервоари го намалува „стелт“ капацитетот на авионите.
Се поставува прашањето: колку проектили има Иран, и колку пресретнувачи – особено Arrow-2 и -3 – има Израел за да продолжи со одбраната.
