Каде се милијардите на Асад?

Никој навистина не знае колку пари поседуваат соборениот сириски диктатор Башар ал Асад и неговото семејство. Најточна и веројатно најблиска до фактичката проценка беше дадена од Стејт департментот на САД во извештај до Конгресот за 2022 година. Тие го проценија личното богатство на Асад и неговата сопруга Асма на меѓу 1 и 2 милијарди долари.

Семејството Асад поседува недвижен имот во Дубаи, Москва и Лондон и има десетици тајни банкарски сметки.

На пример, британските медиуми објавија дека кога избила сириската граѓанска војна, властите во Велика Британија ја замрзнале сметката на Асад, на која имало 40 милиони фунти, во лондонската филијала на меѓународната банка ХСБЦ.

Проценетото лично богатство од 1 милијарда долари е веројатно само мал дел од богатството на семејството Асад. Други пошпекулативни проценки сугерираат дека кланот поседува 200 тони злато и имот во вредност од околу 22 милијарди долари. Некои коментатори сугерираат дека скриената мрежа на средства на Асад би можела да достигне вредност од 122 милијарди долари.

И сето тоа и покрај тоа што Асад негуваше имиџ на „човек од народот“. Така, граѓаните од нивното соседство изјавија за Вашингтон пост дека семејството возело обични автомобили и посетувало обични училишта.

Информациите за парите и средствата запленети од властите и судските случаи во кои се вклучени членови на семејството, како што е братучедот на Асад, Рами Маклуф, се дополнителни индикации за тоа колку пари диктаторот и неговите другари изнудиле од сириската економија.

На пример, додека не се скара со кланот, се верува дека роднината на Асад, Рами, бил најбогатиот човек во Сирија по самиот Башар ал Асад. Неговото богатство се проценува на меѓу 5 и 10 милијарди долари.

Во 2016 година швајцарските власти ја замрзнаа банкарската сметка на Хафез, уште еден роднина на Маклуф, со околу 3,2 милиони долари поради сомневање за перење пари. И во 2017 година, шпанските и француските власти запленија имот во вредност од околу 600 милиони евра што му припаѓаше на вујкото на Асад, Рифат Асад. Ова вклучува хотели, ресторани и други имоти.

„Семејството Асад директно или индиректно се вклучени во речиси секоја голема економска операција во земјата“, се вели во извештајот на американскиот Стејт департмент за 2022 година.

Тие се вклучени и во трговија со дрога, шверц на оружје и изнуда и управуваат со приходите од овие активности преку, како што се вели во извештајот, „очигледно легитимни корпоративни структури и непрофитни субјекти“.

„Поради неговото неспорно влијание врз јавниот сектор како шеф на државата, тој има неконтролирана моќ да управува и да го насочува државниот бизнис кон компаниите што ги контролира преку неговите деловни фронтови“, објаснија сирискиот политички економист Карам Шар и политикологот Стивен Хејдеман во труд од 2024 година за институцијата Брукингс.

Еден пример што тие го наведоа опиша како компанија управувана од двајца пријатели на Асад добила владин договор за одржување и реновирање на двете најголеми електрани во Сирија.

Во последниве години, Асад ја консолидираше својата контрола над изворите на приходи, продолжија Шар и Хејдеман, при што самиот диктатор очигледно се обидуваше да го собере богатството на сојузниците и членовите на семејството за себе.

Неодамна беше откриено дека режимот на Асад стои зад зголеменото производство и трговија на метамфетаминот Каптагон кој предизвикува голема зависност.          

Јасно е дека Башар ал Асад ја напуштил Сирија набрзина и дека, како што пренесува Ројтерс повикувајќи се на сведоци, тој дури и на некои од своите најблиски соработници или семејството не им кажал дека си оди. Неговата сопруга која се лекува од рак веќе била во Русија со трите деца.

Извештаите за избрзаното бегање, проследени со видеа снимени од Сиријци кои подоцна влегле во палатите и канцелариите на Асад, покажуваат дека семејството оставило многу зад себе, вклучувајќи фенси мебел, дизајнерски производи и гаража полна со луксузни автомобили, вклучувајќи Ферари, Ламборџини и Ролс-Ројс. Но, Асад сепак нема да остане со празни џебови во Русија.

„Она што следи е потрага по средства на режимот на меѓународно ниво“, изјави за Вол Стрит Журнал оваа недела Ендрју Талер, поранешен функционер во Белата куќа, кој претходно работеше на идентификување на имотот на семејството Асад. „Тие имаа многу време пред револуцијата да ги исперат своите пари. Секогаш имаа план Б и сега се добро опремени за егзил“, додаде тој.

Оваа недела, британскиот дневен весник Фајненшл тајмс објави дека меѓу 2018 и 2019 година, сириската централна банка доставила готовина во вредност од 250 милиони долари на аеродромот Внуково, југозападно од Москва.

„Необичните трансфери од Дамаск нагласуваат дека Русија, клучниот сојузник на Асад кој му даде воена поддршка за продолжување на неговиот режим, стана една од најважните дестинации за сириските пари, бидејќи западните санкции го истиснаа од финансискиот систем.“

„Фајненшл тајмс“ претходно објави и дека семејството Асад поседуваат најмалку 18 луксузни станови во Москва. Поголемото семејство купило и дополнителни имоти во Русија помеѓу 2018 и 2019 година, се вели во истиот извештај.

Дури и ако Асад има само мал дел од богатството што им го припишуваат различни организации, бројките сè уште се неверојатни во споредба со економската состојба на обичните Сиријци.

Од почетокот на граѓанската војна, сирискиот национален приход или бруто домашниот производ (БДП) падна на околу 9 милијарди долари и се чини дека дополнително ќе се намалува во 2024 година, според најновите пресметки на Светска банка. „Почнувајќи од 2022 година, сиромаштијата влијае на 69 отсто од населението, што е еквивалентно на околу 14,5 милиони Сиријци“, забележаа истражувачите од Светска банка.

Како резултат на тоа, имаше повици од некои сириски организации за човекови права да се најде и врати богатството на Асад. На пример, 40 милиони британски фунти на гореспоменатата замрзната сметка на HSBC во Лондон, која порасна на 55 милиони фунти благодарение на каматата.