Цените на недвижностите во ЕУ пораснале за 48 проценти помеѓу 2010 и 2023 година, додека трошоците за станбен простор, вклучувајќи наемнини, нагло пораснале во некои земји-членки, според најновиот извештај во Европа објавен од страна на Евростат.
Луѓето во Ирска се соочиле со највисоките трошоци за станбен простор, вклучувајќи вода, струја и гас, во 2023. година, што било двојно повеќе од просекот на ЕУ, според Евростат. Второто најскапо место за живот било Луксембург (86 проценти над просекот на ЕУ), а потоа Данска (80 проценти над просекот) минатата година.
Луѓето во Бугарија и Полска имале најевтини трошоци за живот, под просекот на ЕУ за 61 и 56 проценти. Гледајќи ја еволуцијата на цените, Евростат забележува дека помеѓу 2010. и 2023. година трошоците за станбен простор во Ирска пораснале за 17 проценти над просекот на ЕУ на 101 проценти, на крајот се удвоиле.
Трошоците пораснале во 17 земји-членки во истиот период, додека опаднале во 9, вклучувајќи ја Грција, Кипар и Шпанија. Трошоците за станбен простор останале непроменети во Полска.
Цените на недвижностите повеќе за 48 проценти од 2010. година
Иако станбените кризи ги мачат различни земји во Европа, вклучувајќи ја Ирска, Португалија и Шпанија, трендот на голем раст на цените на недвижностите бил малку забавен минатата година, кога цените на недвижностите во Европа опаднале во просек за 0,3 проценти.
Меѓутоа, гледајќи ја пошироката слика, се забележува дека во вкупниот збир, цените на недвижностите пораснале за 48 проценти помеѓу 2010 и 2023 година во просек, а најголемиот раст е забележан во Естонија (+209 проценти), Унгарија (+191 проценти) и Литванија (+154 проценти). Цените на недвижностите опаднале само во две земји-членки (нема податоци за Грција), во Италија и на Кипар за -8 проценти и -2 проценти.
Меѓутоа, трошоците за наем се постепено зголемиле, вкупно за 22 проценти во периодот од 2010. до 2023. година, при што скоро сите земји-членки забележале раст, освен Грција. Вкупната инфлација во ЕУ за истиот период изнесува 36 проценти.
Во просек, луѓето во ЕУ минатата година трошеле околу една петина (19,7 проценти) од својот располагачки приход на станбен простор, со највисоки удели во Грција (35,2 проценти), Луксембург (27,6 проценти) и Данска (25,9 проценти).
Во Норвешка, Швајцарија и Германија, луѓето трошат приближно една четвртина од својот располагачки приход на станбен простор. За оние кои можат да се сметаат за изложени на ризик од сиромаштија во ЕУ, оваа стапка била значително повисока, во просек 38,2 проценти.
Постојат подобрувања, сепак, во уделот на луѓето кои акумулираат долгови за хипотеки, наеми или сметки за комунални услуги – оваа стапка во ЕУ се намалила на 9,3 проценти во 2023. година од 12,4 проценти во 2010. година, при што само пет земји-членки забележале некој раст. Меѓутоа, една земја, Грција, се разликува значително од овој подобрувачки тренд, каде што скоро половина од населението има некои долгови.
Повеќе од две третини од луѓето кои живеат во домаќинства во ЕУ, поседувале свој дом минатата година. Постојат огромни разлики во Блокот кога станува збор за сопственост на недвижности. Во Романија, на пример, повеќе од 95 проценти од населението поседува своја недвижност. Оваа земја е рамномерна со Словачка, Хрватска и Мађарска, каде што повеќе од 90 проценти од луѓето поседуваат свои домови. Изнајмување е најчесто во Швајцарија и Германија, каде што повеќе од половина од населението се подстанари.
Куќа или стан?
Во ЕУ во 2023. година, повеќе од половина од населението живеело во куќа, додека речиси 48 проценти живееле во стан, а мал процент од 0,6 проценти избрале алтернативни типови сместувања, како што се куќички на вода и кемпери.
Иако изборот помеѓу куќа и стан може во голема мера да биде определен со тоа дали домот е во град или на село, кога се споредуваат земјите, Ирска далеку предничи, со 90 проценти од населението кое живее во куќа. Земјата со втор најголем број на куќи била Холандија (79 проценти), додека Белгија и Хрватска (обете 77 проценти) ги делат третото место. Меѓутоа, Шпанија имала најголем удел на станови (66 проценти), додека ја следеле Латвија (65 проценти, податоци од 2021. година), Малта (63 проценти) и Германија (61 проценти).
Каде луѓето најмногу вложувале во недвижности?
Луѓето на Кипар минатата година инвестирале еквивалент од 8,6 проценти од БДП на земјата во недвижности, според Евростат. Во Италија, оваа стапка изнесувала 7 проценти, што е нешто повеќе отколку во Германија (6,9 проценти) и Франција (6,4 проценти).
Најниска стапка е забележана во Полска (2,2 проценти од БДП) и Грција (2,3 проценти).
Просечното вложување во станбен простор во ЕУ изнесувало 5,8 проценти од БДП во 2023. година, што е отприлика околу трилион евра.
