Испуканите усни најчесто се поврзуваат со студ, ветер и недоволно внесена вода, но лекарите предупредуваат дека овој наизглед едноставен проблем може да биде сигнал за длабоки нарушувања во организмот. Иако сувоста најчесто се јавува во зима, испуканите усни се појавуваат и во лето, особено кај луѓе кои не внесуваат доволно течности или користат козметика што им ја иритира кожата. Стручните извори наведуваат дека усните се меѓу најчувствителните делови од телото, бидејќи немаат лојни жлезди и побрзо ја губат влагата.
Една од најчестите причини е недостаток на витамини од групата Б. Недостатокот на Б2 (рибофлавин) и Б3 (ниацин) може да доведе до сувост, пукање и болна чувствителност на усните. Овие витамини се неопходни за метаболизмот, регулирањето на аминокиселините и нормалното функционирање на клетките. Лекарите истакнуваат дека кога организмот има сериозен недостаток на Б-витамини, знаци може да се појават и на јазикот и непцата, па не е чудно што усните често се „прва линија“ на предупредување.
Кај луѓе кои често се соочуваат со испукани усни, нутриционистите препорачуваат засилен внес на овие витамини преку храна или суплементи, но исклучиво во консултација со лекар.
Друга причина која не смее да се занемари е дехидрацијата. Телото веднаш реагира на недостиг од вода, а усните се први кои го покажуваат тоа. Истражувањата на стоматолошки и медицински институции потврдуваат дека недоволниот внес на вода ја зголемува чувствителноста на усните, ризикот од воспаление на непцата и создавањето наслаги. Препорачаната дневна доза е најмалку осум чаши вода, а кај луѓе кои вежбаат или се многу активни, потребите се уште поголеми.
Испуканите усни може да бидат и последица на алергии. Ако непосредно по користење кармин, балсам или сјај се јави сувост, печење или пукање, веројатно станува збор за алергиска реакција на некоја од состојките. Реакции може да предизвикаат и одредени намирници. Дерматолозите препорачуваат прекин на употребата и тестирање на состојките, како и консултација со лекар за терапија која ќе го намали воспалението.
Не треба да се игнорира ниту можноста дека сувоста е несакан ефект од лекови. Одредени терапии – оние за висок крвен притисок или дерматолошки третмани – можат да доведат до сувост и пукање на усните. Во такви случаи, лекарот може да предложи промена на дозата или дополнителна заштита.
На спротивниот крај на спектарот стои прекумерниот внес на витамин А. Иако овој витамин е важен за кожата, неговото претерано внесување преку суплементи или козметика што содржи ретиноиди може да предизвика лупење, сувост и дури крварење на усните.
Испуканите усни можат да бидат и симптом на хронично воспаление или чувствителна кожа, кај која и најмалиот надворешен фактор предизвикува реакција. Кај лица со нарушена бариерна функција на кожата, воспалението може да биде придружено со зголемено лачење плунка, што дополнително ја суши површината на усните.
Стручњаците советуваат дека најдобар начин да се заштитат усните е редовна хидратација, балсами без алергени и внимателен избор на козметика. Ако сувоста трае долго или е придружена со други симптоми, потребна е консултација со дерматолог.
Испуканите усни се мал, но важен сигнал од телото. Тие може да укажуваат на недостаток на витамини, дехидрација, алергии, несакани ефекти од лекови или воспалителни процеси. Следење на промените и навремена реакција може да спречат посериозни проблеми.
