ХОББ е термин кој денес ги опфаќа поранешните дијагнози како хроничен бронхитис и белодробен емфизем. Кај поголемиот дел од пациентите се присутни симптоми на двете состојби, а кај некои се јавува и во комбинација со астма.
Станува збор за заболување кое најчесто се појавува во средни и подоцнежни години, како резултат на долготрајно изложување на штетни честички од околината, особено на чад од цигари. Според податоци, над 80% од заболените се сегашни или поранешни пушачи.
Симптоми и фази на болеста
Најчестите симптоми на ХОББ се постојан кашел со искашлување секрет, отежнато дишење, особено при физички напор, и „свирење“ или „звиждукање“ во градите. Често овие симптоми се игнорираат или се припишуваат на процесот на стареење, иако претставуваат јасен знак за сериозно белодробно нарушување.
Во почетокот, отежнатото дишење се јавува при поголем напор, но со тек на време може да се појави и при секојдневни активности како качување по скали или облекување.
Болеста поминува низ стабилни фази, но се карактеризира и со чести егзацербации – ненадејни влошувања кои бараат итна промена на терапијата.
Дијагноза и испитувања
За потврдување на ХОББ, лекарот најпрво разговара со пациентот за симптомите, пушачките навики и евентуалната изложеност на штетни материи на работното место. Најважниот дијагностички тест е спирометријата, со која се мери капацитетот на белите дробови. Дополнително, се прави рендген на бели дробови, анализа на крв и спутум, пулсна оксиметрија, а по потреба и КТ скен, бронхоскопија или анализа на гасови во крвта.
Причини и ризик-фактори
Главен причинител на болеста е пушењето, но таа може да се појави и кај непушачи како последица од:
- долготрајна изложеност на прашина и штетни испарувања на работното место,
- загаден воздух во затворени простории (на пр. загревање со дрва без доволна вентилација),
- пасивно пушење,
- надворешно загадување (во помала мера),
- ретка генетска состојба – недостаток на алфа-1-антитрипсин.
Терапија и третман
Најважниот чекор во лекувањето е прекин на пушењето и намалување на изложеноста на штетни материи. Лекувањето опфаќа:
- инхалациони лекови (бронходилататори и кортикостероиди),
- терапија со кислород кај пациенти со намалена сатурација,
- пулмолошка рехабилитација и физичка активност,
- вакцинација против грип и пневмокок,
- во потешки случаи: механичка поддршка за дишење или трансплантација на бели дробови.
Редовното следење и правилниот третман можат значително да го успорат прогресот на болеста и да овозможат подобар квалитет на живот.
Последици од нелекување
Без соодветен третман, ХОББ постепено се влошува, предизвикувајќи тешкотии во извршувањето на секојдневните активности и може да доведе до зависност од кислородна поддршка и постојана нега. Болеста може да го скрати животниот век ако се игнорира.
Може ли да се спречи?
Според проф. д-р Миленковиќ, клучната мерка за спречување на ХОББ е избегнување на ризичните фактори, особено прекин на пушењето и минимизирање на изложеноста на загадувачи во животната и работната средина. Во многу случаи, со соодветни мерки, болеста може да се спречи.
