Веќе 30 години, косовските рудници за јаглен се извор на големо загадување, произведувајќи отровна прашина и снабдувајќи електрани кои испуштаат гасови во околните области. Овие еколошки услови придонесуваат за сериозни здравствени проблеми и го привлекоа вниманието на предизвиците на регионот со загадувањето.
Земјите од Западен Балкан, вклучувајќи ги Косово, Србија, Босна, Македонија и Црна Гора, се соочуваат со некои од највисоките нивоа на загаденост во Европа. Фактори како што се застарените постројки за јаглен, методите за греење на домаќинствата и старите возила придонесуваат за проблемот. Економските ограничувања го попречуваат напредокот во решавањето на овие прашања, иако овие нации ветуваат дека ќе ги намалат емисиите на јаглерод во согласност со европските стандарди, пишува „Ројтерс“.
Релативно малите градови како Белград и Сараево често се рангирани меѓу најзагадените во светот. Според IQAir, квалитетот на воздухот во Сараево беше класифициран како „опасен“ претходно оваа недела, што го прави најзагаден град на глобално ниво во тоа време. Слично на тоа, Скопје, главниот град на Македонија, често доживува периоди на тежок смог, прикривајќи ги погледите на блиските планини, велат од агенцијата.
Здравствените влијанија од загадувањето во Западен Балкан се сериозни. Според Светската здравствена организација, Босна има стапка од 114 смртни случаи на 100.000 луѓе кои се припишуваат на загадувањето на околината, во споредба со 100 во Србија и Црна Гора. Овие бројки далеку ги надминуваат оние во земји како Германија (45) и Франција (29).
Економските тешкотии ја влошуваат ситуацијата. Косово, една од најсиромашните нации во Европа, произведува над 90 отсто од својата електрична енергија од јаглен. Транзицијата кон економија без јаглен се проценува дека ќе чини 4,5 милијарди евра, според Светската банка. Во меѓувреме, Србија и другите земји од Западен Балкан се борат да одвојат ресурси за намалување на загадувањето на воздухот.
Спротивно на тоа, Европската унија постигна значителен напредок, со 40% намалување на нето емисиите на стакленички гасови од 1990 година, поттикнати од инвестициите во обновливите извори на енергија. Разликата го нагласува јазот меѓу стандардите на ЕУ и Западен Балкан, каде застарената инфраструктура и ограниченото финансирање ги одложуваат реформите во животната средина.
Стапката на рак и други здравствени проблеми поврзани со загадувањето се зголемуваат во областите во близина на постројки за јаглен. На пример, во градот Обилиќ во близина на главниот град на Косово, дијагнозите за рак се удвоени во последниве години. Експертите го припишуваат ова на продолжената изложеност на загадувачи од рудниците за јаглен и електраните.
Додека косовското Министерство за енергетика најави инвестиции во обновливи извори на енергија и надградба на постојните постројки, застапниците за заштита на животната средина тврдат дека овие напори се недоволни. Транзицијата кон почисти извори на енергија и почитувањето на построгите стандарди за емисии остануваат критични за подобрување на јавното здравје и намалување на загадувањето во Западен Балкан.
