Во овие непредвидливи времиња, едно од ретките предвидувања што може да се направи со сигурност е: „Ако вештачката интелигенција не ви го променила животот во 2025 година, ќе го промени следната во 2026 година“, пишува колумнистот за британскиот левичарски дневен весник „Гардијан“, Рафаел Бур.
Еуфоријата за тоа што може да постигне технологијата е „надуена од финансиите на Силиконската долина со намера да ја наруши глобалната економија и да ги поттикне геополитичките соперништва, обликувајќи го светот без оглед на тоа дали најнеобичните тврдења за можностите на вештачката интелигенција некогаш ќе се остварат“, пишува авторот во статија насловена како „Кога ќе пукне „меурот“ на вештачката интелигенција, луѓето конечно ќе имаат шанса да ја вратат контролата“.
ChatGPT е лансирана пред нешто повеќе од три години и стана најбрзо растечката апликација за потрошувачи во историјата. Сега има околу 800 милиони неделни корисници. Нејзината матична компанија, OpenAI, е проценета на околу 500 милијарди долари. Сем Алтман, извршен директор на OpenAI, преговарал за сложени и, според некои, сомнително нетранспарентни договори со други играчи во секторот за да изгради „инфраструктура потребна за иднината на САД, заснована на вештачка интелигенција“. Вредноста на тие работни места е дури илјада и пол милијарди долари.
Десетици милијарди долари се плаќаат за тој облог од Alphabet (матична компанија на Google), Amazon, Apple, Meta (порано Facebook) и Microsoft, кој има удел од 135 милијарди долари во OpenAI. Без сите овие инвестиции, американската економија би стагнирала.
Економските аналитичари и историчари на претходните индустриски возбудувања – од железниците во 19 век, до бумот и пропаста на „дотком компаниите“ („.com“) на почетокот на новиот милениум, ја нарекуваат вештачката интелигенција „балон“.
Алтман рече: „Постојат многу делови од вештачката интелигенција за кои мислам дека се малку балон во моментов“, но, се разбира, неговиот дел не е. Џеф Безос, основачот на Амазон, ја нарече вештачката интелигенција „добар вид меур“ бидејќи го забрзува економскиот напредок – финансирајќи ја инфраструктурата и проширувајќи ги границите на човечкото знаење. Овие придобивки ќе бидат таму дури и откако ќе пукне „меурот“ и тие го оправдуваат падот на малите луѓе, но не и на Безос, кој ќе претрпи штета во процесот, пишува британскиот колумнист.
„Оптимизмот на технолошкото братство е опојна мешавина од старомодно шарлатанство, плутократска мегаломанија и утописка идеологија“, се вели во статијата.
Во неговата суштина е лансирањето на маркетиншка идеја: сегашните модели на вештачка интелигенција веќе ги надминуваат луѓето во многу задачи, а машините наскоро ќе постигнат „општа интелигенција“ – когнитивна разноврсност слична на човекот што ќе доведе до еманципација на машините од потребата за каков било придонес од луѓето: „Општо интелигентната вештачка интелигенција ќе може сама да учи и да ги дизајнира своите наследници, напредувајќи низ неверојатни експоненти на способности кон повисоки димензии на суперинтелигенција“.
Компанија што ќе го премине тој праг нема да има проблеми со парите, а „луѓето што ја реализираат таа визија – а доминантните евангелисти се сите мажи, ќе бидат за сезнајната вештачка интелигенција она што древните пророци биле за своите богови“, додека „во тој пост-хомосапиенс редослед, малку е помалку јасно што ќе се случи со останатите од нас“, пишува авторот.
САД не се единствената суперсила заинтересирана за вештачка интелигенција, па затоа „стребањето на Силиконската долина кон максимална неверојатност има геополитички импликации“. Кина има поинаков пристап, делумно диктиран од традицијата на Комунистичката партија за централизирано индустриско планирање, но и од едноставниот факт дека е втора во трката за иновации.
Пекинг се залага за побрзо, пошироко распоредување на помалку профилирана – но сепак моќна – вештачка интелигенција на секое ниво од економијата и општеството: „Кина игра на општиот поттик на обичната вештачка интелигенција, а САД се стремат кон извонреден скок во општата вештачка интелигенција“.
Бидејќи наградата во таа трка е глобалната супериорност, постои мал поттик за која било страна да се грижи за ризиците или да прифати меѓународни протоколи што ја ограничуваат употребата на вештачка интелигенција и наложуваат транспарентност во нејзиниот развој. Ниту САД ниту Кина не се заинтересирани да ја подложат оваа стратешки витална индустрија на стандарди напишани од странци.
„Оттука следува дека во отсуство на глобално управување, ќе зависиме од интегритетот на крадците-барони и авторитарните апаратчици за да изградиме етички заштитни огради околу системите што веќе се вградени во алатките што ги користиме за работа, игра и образование“, пишува колумнистот.
Оваа година, Илон Маск објави дека неговата компанија развива „Бејби Грок“ – вештачки „чет-бот“ наменет за тригодишни деца, а верзијата за возрасни ги изразува ставовите на белите супремацисти и гордо се идентификува како „МехаХитлер“ (MechaHitler). Таа очигледност е барем искрена и полесна за гледање отколку посуптилното кодирање на пристрасностите кај ботовите на кои не им се дадени строгите идеолошки упатства што Маск им ги дава на своите алгоритми.
Не сите системи со вештачка интелигенција се „големи јазични модели“ (LLM) како „Грок“, но сите LLM се предмет на „халуцинации“ и „заблуди“ стекнати од материјалот на кој се обучени. Тие не го „разбираат“ прашањето што им го поставува човекот и не „размислуваат“ за тоа како човечки ум, туку наместо тоа земаат дадена тема, ја тестираат веројатноста дека нејзините клучни термини често се појавуваат заедно во нивните податоци за обука и конструираат одговор што звучи веројатно.
Честопати резултатот е точен, обично убедлив, но може да биде и ѓубре. Како што количината на содржина генерирана од вештачка интелигенција расте онлајн, односот на ѓубре кон квалитет се менува. Бидејќи на овие модели на вештачка интелигенција кои сè повеќе „се хранат со ѓубре, не може да им се верува дека ќе фрлат хранливи информации“, пишува авторот.
„На овој пат се појавува мрачна дестинација: вештачка псевдо-реалност посредувана од подлизурковото механичко потомство на нарцисоидните олигарси од Силиконската долина“, се вели во статијата.
Но, тоа не е единствениот достапен пат, ниту пак е нужно најверојатниот.
„Ирационалниот ентузијазам на поддржувачите на вештачката интелигенција и нивното цинично спарување со администрацијата на Трамп е позната приказна за човечка алчност и кратковидост, а не нова фаза во еволуцијата. Производот е навистина феноменален, но е погрешен на начини кодирани од искривениот карактер на неговите креатори чии таленти се продажбата и финансискиот инженеринг.“
„Вистинскиот „меур“ не се вреднувањата на акциите, туку надуеното его на индустријата која мисли дека е само на еден чекор од компјутерското божество“, но кога „американската економија на Икар (додека восокот се топи од неговите крилја) ќе го погоди студеното море, ќе има можност да се слушнат и други гласови за ризикот и регулацијата“, пишува авторот.
„Можеби нема да дојде во 2026 година, но се приближува моментот кога сериозноста на понудениот избор и потребата да се соочиме со него стануваат неизбежни. Дали треба да изградиме свет во кој вештачката интелигенција ќе биде ставена во служба на човештвото или ќе биде обратно? Нема да ни треба ChatGPT да ни го каже одговорот“, заклучува колумнистот на „Гардијан“, Рафаел Бер.
