Според два извештаи на Обединетите нации објавени во вторникот, глобалниот премин кон обновливата енергија ја има поминато „позитивната пресвртна точка“. Сончевата и ветерната енергија сега се речиси секогаш најевтината и најбрзата опција за нова генерација електрична енергија, се вели во извештајот на ОН.
Во 2024 година, светот додал 582 гигавати обновлива енергетска моќност – речиси 20% повеќе од 2023 и најголем годишен пораст досега.
Речиси целокупната нова енергетска моќност изградена минатата година потекнува од обновливи извори, а речиси секој континент додал повеќе обновливи капацитети отколку фосилни горива.
Според мултиагенцискиот извештај на ОН „Искористување на моментот на можност“, речиси три четвртини од растот на електричната енергија ширум светот доаѓаат од сонце, ветер и други зелени извори.
Генералниот секретар на ОН, Антонио Гутереш, изјави дека ова покажува „колку далеку сме стигнале за една деценија откако Парискиот договор ја поттикна револуцијата на чистата енергија.“
„Следете ги парите“ за да ја видите револуцијата во обновливата енергија
Дополнителна анализа од Меѓународната агенција за обновлива енергија (IRENA) го потврдува извештајот на ОН, покажувајќи дека над 90% од новите обновливи извори произведуваат електрична енергија по пониска цена од најевтината опција на фосилни горива.
Во своето обраќање при претставување на извештаите, Гутереш рече дека светот е „на праг на нова ера“ за енергетиката.
„Фосилните горива се на крајот од патот, а сонцето изгрева врз новата ера на чиста енергија. Само следете ги парите,“ рече тој.
Во 2024 година, околу 2 трилиони долари (приближно 1,7 трилиони евра) биле вложени во чиста енергија – 800 милијарди долари повеќе од фосилните горива и за 70% повеќе отколку пред една деценија.
Според новите податоци на IRENA:
- Сончевата енергија сега е 41% поевтина од фосилните горива (а порано беше 4 пати поскапа).
- Ветерната енергија на отворено море е сега 53% поевтина – најисплатлив нов обновлив извор.
„Децении наназад, емисиите и економскиот раст одеа заедно. Но денес, во многу напредни економии, емисиите се намалуваат, а растот продолжува,“ додаде Гутереш.
Само во 2023 година, секторите на чиста енергија придонеле за 10% од глобалниот БДП раст, и речиси 33% од растот во Европа.
Геополитика, царини и проблеми со материјали може да го забават напредокот
Сепак, генералниот директор на IRENA, Франческо Ла Камера, предупредува дека овој напредок не е загарантиран.
„Геополитички тензии, трговски царини и ограничен пристап до суровини може да го забават овој моментум и да ги зголемат трошоците,“ рече тој.
Иако трошоците за обновливи извори се очекува да продолжат да паѓаат со напредокот на технологијата и подобрување на синџирите за снабдување, предизвиците како трговските бариери, проблеми со суровини и променливите производствени услови во Кина можат привремено да предизвикаат раст на цените.
Во Европа, се очекува цените да останат високи поради структурни проблеми – како доцнење со дозволи за нови проекти и ограничувања во електричната мрежа.
Фосилните горива и понатаму добиваат огромни субвенции
Гутереш исто така истакна дека фосилните горива добиваат речиси девет пати повеќе државни субвенции за потрошувачка во споредба со обновливите извори.
„Земјите што се држат до фосилните горива не ги штитат своите економии – тие ги саботираат,“ предупреди тој.
Ла Камера додаде дека за да се зачуваат досегашните достигнувања, светот мора да:
- зајакне меѓународната соработка,
- обезбеди отворени и отпорни синџири за снабдување,
- и создаде стабилни политики и инвестиции, особено во Глобалниот Југ.
„Преминот кон обновлива енергија е неповратен, но неговата брзина и правичност зависат од одлуките што ќе ги донесеме денес.“
