Европската унија инвестира речиси 2,8 милијарди евра во 94 нови транспортни проекти низ целиот континент, со цел подобрување на врските меѓу европските градови и региони, но и да го направи целиот сообраќај позелен, поефикасен и побезбеден.
Ако се прашувате што значи ова конкретно за обичен човек – замислете дека патот од Ниш до Берлин или од Темишвар до Варшава оди побрзо, побезбедно и со помалку штетни гасови. Токму ова е целта на оваа инвестиција, која доаѓа преку програмата „Поврзување на Европа“ (CEF), финансирана од Европската комисија.
Од вкупниот износ, дури 77 проценти од средствата одат за модернизација на железниците. ЕУ сака повеќе луѓе и стоки да патуваат со воз – бидејќи тоа е најчистиот и најодржлив начин на транспорт. Најголемите проекти вклучуваат изградба на Rail Baltica, која ќе ги поврзе балтичките земји и Полска, како и подобрувања на железничката инфраструктура во Грција и Словачка. Брзи железници се планирани и во Чешка и Полска, што ќе овозможи патување со голема брзина, како на пример во Франција.
Дополнително, напредниот Европски систем за управување со железничкиот сообраќај (ERTMS) ќе биде воведен во 11 земји-членки – вклучувајќи ги Австрија, Германија, Италија и Полска. Овој систем им овозможува на возовите да ги преминуваат границите без технички пречки, но и да ја зголеми безбедноста во сообраќајот.
Поморскиот и речниот транспорт, исто така, добиваат свое место во транзицијата кон одржливост. Пристаништата во Ирска, Кипар, Малта, Хрватска и Полска ќе бидат опремени со електрични приклучоци на копно, така што бродовите ќе можат да ги исклучуваат своите мотори додека се во пристаништето, значително намалувајќи го загадувањето.
Во земји како Естонија, Финска и Шведска, ЕУ ќе финансира изградба на повеќенаменски мразокршачи. Иако звучи како нешто што припаѓа само на Северот, овие бродови, исто така, ги штитат подводните комуникациски кабли, кои се клучни за интернетот и безбедносните системи – и ги прават поотпорни на катастрофи.
Во Франција и Шпанија ќе бидат воведени дигитални системи за управување со поморскиот сообраќај, со цел бродовите да се движат поефикасно, без гужви и застои. На реката Рајна во Франција, делови од водниот пат ќе бидат модернизирани, а во Белгија се инвестира во дигитализација на речниот сообраќај, што значи попрецизно следење на навигацијата и подобра координација.
Попаметни патишта и подобро управување со сообраќајот
Во областа на патниот сообраќај, десетина земји – вклучувајќи ги Германија, Франција, Италија и Романија – ќе добијат средства за изградба и реновирање на безбедни места за одмор и паркинзи за камиони, со што ќе се зголеми безбедноста на возачите и ќе се намали бројот на несреќи.
Ќе бидат поддржани и таканаречените кооперативни интелигентни транспортни системи (C-ITS), кои ги поврзуваат возилата и сообраќајната инфраструктура и овозможуваат подобро управување со сообраќајот во реално време, особено во градовите. Ваквите системи помагаат да се избегнат метежи и несреќи.
Во областа на воздухопловството, ЕУ продолжува со проекти што се вклопуваат во визијата за Единственото европско небо. Целта е да се обедини контролата на воздушниот сообраќај и авионите да се движат поефикасно, со помалку застои и пониски емисии на јаглерод диоксид. Крајниот резултат: побрзи и поудобни летови за патниците.
Исто така, неколку европски градови – меѓу нив Лувен (Белгија), Норчепинг (Шведска), Ница и Марсеј (Франција), Болцано (Италија) – ќе добијат средства за изградба на мултимодални центри, места каде што е лесно да се премине од автобус на воз, метро или велосипед, со што се олеснува секојдневното движење на луѓето.
Украина, Молдавија и Арктикот
Покрај инвестирањето во инфраструктура во рамките на ЕУ, Комисијата не ги заборава ниту своите соседи. Дополнителни средства се користат за зајакнување на таканаречените коридори на солидарност со Украина – железници и гранични премини меѓу Словачка и Украина, како и Романија и Молдавија. ЕУ ќе ѝ помогне на Украина да се преориентира кон стандардната европска железничка пруга, што ќе овозможи полесно и побрзо движење на стоки и луѓе преку границата.
Друг интересен проект се однесува на Арктикот. Таму, ЕУ ќе го поддржи подобрувањето на инфраструктурата што е неопходна за снабдување и која мора да биде отпорна на сè посилните ефекти од климатските промени.
Што е следно?
Комитетот што ја управува програмата CEF вчера го одобри списокот на сите 94 проекти. Сега Европската комисија треба формално да ја потврди оваа одлука, а потоа Извршната агенција за клима, инфраструктура и животна средина (CINEA) ќе ги подготви договорите за финансирање. Се очекува овие договори да бидат потпишани до октомври 2025 година. Резултатите засега се привремени и ќе станат официјални дури кога Комисијата ќе донесе конечна одлука.
