Пресудата, која беше донесена едногласно од Големиот совет на судот, опфаќа низа тешки прекршувања, вклучувајќи вонсудски егзекуции, сексуално насилство, тортура, принудна работа и депортација на цивили и деца.
Пресудата го опфаќа периодот од 11 мај 2014 до 16 септември 2022
Во овој временски рамки, кога Русија сè уште беше обврзана со Европската конвенција за човекови права, судот констатира дека руските власти и поддржаните проруски сили воделе политика на „очигледно незаконско однесување во голем обем“.
Меѓу најтешките прекршувања наведени од судот се:
- Недискриминирачки напади врз цивили, без разлика на нивниот статус или локација.
- Вонсудски егзекуции на украински војници и цивили.
- Системска тортура и сексуално насилство, вклучувајќи силувања од страна на руски војници на окупирани територии.
- Произволно притворање и депортација на цивили, вклучувајќи принудно посвојување на украински деца во Русија.
- Потиснување на верски и јазични слободи, особено кај заедниците кои не припаѓаат на Украинската православна црква поврзана со Москва.
- Законска цензура и заплашување на медиуми, активисти и новинари.
- Разорување, грабеж и присвојување на имот, како и насилно растурање на мирни протести во окупираните територии.
Силувањето како оружје во војната
Во својата пресуда, ЕСЧП ја истакнува „особено гнасната“ природа на сексуалното насилство што се користело како средство за терор, понижување и контрола. Судот утврдил дека жените биле изложени на екстремно насилство со цел да се уништи нивното достоинство, додека машките затвореници често биле сексуално мачени за да им се нанесе „психолошка и телесна деструкција“.
„Сексуалната злоупотреба во овој контекст претставува не само индивидуално злосторство, туку и средство за симболично уништување на цели заедници и групи“, стои во пресудата.
Украина: „Историска и без преседан победа“
Украинските власти ја поздравија пресудата како важен правен и морален триумф. Според Киев, ова е „несоодветна победа“, која ја зацврстува позицијата на Украина во меѓународните институции и отвора врата за понатамошно правно гонење на руските злосторства.
Русија ја игнорира пресудата
Русија не учествуваше во постапката пред судот и веќе изјави дека нема да ја признае ниту да ја спроведе оваа пресуда. Откако се повлече од Европската конвенција за човекови права во 2022 година, Кремљ упорно ги отфрла сите обвиненија за прекршувања и ги етикетира ваквите тужби како „политички мотивирани“.
„Напад врз темелите на демократијата“
Судот заклучи дека обемот и сериозноста на кршењата ја надминуваат секоја претходна постапка во историјата на ЕСЧП. Пресудата гласи:
„Овие дејствија имаат за цел да го поткопаат самото ткиво на демократијата врз кое се темели Советот на Европа, преку уништување на индивидуалните слободи, потиснување на политичките права и непочитување на владеењето на правото.“
Ова е најостра и најобемна осуда на една држава од страна на Европскиот суд за човекови права досега – правна и морална пресуда која, иако нема директен извршен механизам, испраќа силна порака за меѓународната одговорност и борбата за правда.
Извор: The Guardian
