Во 2007 година, италијанскиот архитект Стефано Боери беше сведок на френетичната изградба на град во пустината Дубаи, исполнет со облакодери што трошеа многу енергија и беа обложени со стакло, керамика и метал. „Сите овие материјали“, изјави тој за Би-Би-Си, „ја одразуваа сончевата светлина, создавајќи топлина во воздухот, особено на урбаното тло, каде што се движеа пешаците“. Илјадници милји подалеку, токму тогаш започна да работи на дизајнот за две високи згради во запуштен дел од северен Милано. „Одеднаш, ми дојде идеја да создадам две биолошки кули… покриени не со стакло, туку со лисја“, вели тој. Дизајнот требаше да ја внесе природата во оваа индустриска пустелија, да го разлади воздухот внатре и надвор и да понуди нов архитектонски прототип кој, како што објаснува Боери, „ја интегрира живата природа како суштински елемент“. Резултатот беше првата вертикална шума во светот.
Миланската „Боско Вертикале“, завршена пред 10 години, е дело на Студио Боери и беше прва од ваков тип во светот. Наградуваниот дизајн денес се одржува со помош на „летечки градинари“, прицврстени за фасадата на зградата. Жителите таму живеат на просечно до три степени постудено, бидејќи зеленилото испарува влага и ја филтрира сончевата светлина. По повод годишнината, архитектонското студио „Стефано Боери Архитети“ ја издаде книгата Боско Вертикале: Морфологија на вертикална шума, која вклучува есеи од водечки имиња од областа на природата и архитектурата, како и фотографии од архитектонскиот фотограф Иван Баан. Издателот Рицоли ја опишува книгата како „славење на архитектонско дело што стана симбол на обновената колективна свест за грижата за животната средина и растителниот свет“.
Од завршувањето на „Боско Вертикале“, започна зелен бран на изградба со вегетација, кој повторно ја внесува природата во урбаните средини.
Во пресврт на вообичаените архитектонски хиерархии, вертикалната шума е опишана како „дом за дрвја и птици, во кој се сместени и луѓе“. Инспирацијата доаѓа од дела како „Тајниот живот на дрвјата“ од британскиот биолог Колин Таџ, кој ја истакнува клучната улога на дрвјата во задржувањето јаглерод, создавањето гликоза и обезбедувањето сенка. Цитирана е и етологот Дама Џејн Гудал, која тврди: „Како што расте популацијата, од суштинска важност е да се внесува природата и во постојните и во новите градови.“
Од Дубаи до Денвер, од Антверпен до Арлингтон, природата повторно се враќа во градовите. Првата вертикална шума во Африка ќе започне со изградба во Каиро подоцна годинава. Во Ајндховен, Холандија, проектот за социјално домување „Трудо Вертикална шума“, завршен во 2021 година, нуди кирија ограничена на 600 евра месечно, докажувајќи ја прифатливоста на концептот.
Чувство на поврзаност
Во Монпелје, Франција, една третина од проектот „Тајните градини“ – пошумен станбен комплекс дизајниран од Vincent Callebaut Architectures – е наменета за достапно домување. Со практики како урбано земјоделство и рециклирање вода, комплексот ги зајакнува врските помеѓу човекот и природата. „Со трансформирање на жителите во урбани градинари и фасадите во јаглеродни понори, покажуваме дека екологијата не е ограничување, туку животна филозофија“, вели Калебо.
Неговиот дизајн „The Rainbow Tree“ во Себу, Филипини, инспириран од виножитниот еукалиптус, бара соработка од сите жители во одржувањето на флората. Заедничките стакленици и урбаните кошници за пчели поттикнуваат социјална интеракција и заеднички дух.
Зелената моќ
Истражувањата потврдуваат дека биофилниот дизајн позитивно влијае на здравјето. Универзитетот Вагенинген покажа дека растенијата во работната средина го подобруваат задоволството, квалитетот на воздухот и го намалуваат бројот на здравствени проблеми. Во Велс, студија на 2,3 милиони медицински досиеја откри дека жителите на најзелените области имаат 40% помал ризик од анксиозност и депресија. Ефектите се најсилни кај луѓето во економски послаби заедници.
Во Белгија, проектот „Hospiville 21“ на Калебо вклучува терапевтски вертикални шуми, а новата болница на Стефано Боери во Милано ќе има кровна градина од 7.000 квадратни метри. „Биофилијата“ е дел од новиот пристап кон здравствената грижа – не само како лекување, туку како начин на живот во близина на природата.
Природата како иднина
Примери се множат: од аеродромот „Џевел Чанги“ во Сингапур со внатрешни шуми и водопад, до хотелот „Џакарта“ во Амстердам со тропска градина, до покривната шума на „Депото“ во Ротердам. Овие простори не само што го подобруваат расположението, туку и активно се борат против климатските промени.
Зградата „Тао Жу Јин Јуан“ во Тајван, со облик на ДНК спирала, секоја година апсорбира 130 тони CO₂ и ја намалува потребата за климатизација за 30%. Со ротирачки балкони и вентилациони оџаци налик на бели дробови, тоа е пример за биомимикрија – имитирање на природата за решавање на човечки проблеми.
Заклучок
Високите шуми се повеќе од архитектура – тие се израз на нова визија за животот во градовите. „Градовите не се повеќе климатски проблем, туку решение“, вели Калебо. Природата не е „пречка или декоративен додаток“, туку водечки принцип на новата урбана ера.
Извор: BBC
