Во тие први часови и денови, реториката на Хамас звучеше како одек на децениска фрустрација: ослободување на Палестина, отпор против окупација, одмазда за долгогодишната израелска блокада. Но, додека светот ги гледаше крвавите сцени од кибуците и градовите блиску до границата, нешто друго стануваше јасно – дека ова не беше само борба за национална кауза, туку дел од поголема, далеку покомплексна геополитичка шаховска табла.
Малите што стануваат фигури на големите
Во месеците што следеа, конфликтот ескалираше во целосна војна. Израел одговори со жестоки воздушни напади и копнени операции во Газа. Одговори на ниво несоодветно за цивилизираниот свет во 21. век. Илјадници палестински цивили загинаа, цели квартови беа претворени во урнатини, а хуманитарната криза достигна историски размери. Но, во заднината на фронтот се наѕираше поголема слика: Хамас не дејствуваше во вакуум.
Сè погласни станаа извештаите дека Иран, преку своите Револуционерни гарди и сојузничките милиции, обезбедувал обука, оружје и стратегиска поддршка за операцијата. Наместо локален бунт, нападот доби форма на геополитички инструмент – дел од иранската стратегија за притисок врз Израел и Западот преку прокси-судири, од Либан до Јемен.
Така палестинската кауза, колку и да е длабока и оправдана историски, повторно беше вплеткана во игра во која локалниот народ станува фигура на туѓа маса. Големите сили ги користат малите конфликти за свои агенди – а тие мали, често, ја плаќаат највисоката цена.
Моментот на ослободување
Две години подоцна, ослободувањето на првите групи израелски заложници не е само хуман гест – тоа е показател дека и најжестоките конфликти на крајот мора да се вратат на масата за преговори. Емануел Макрон ја поздрави оваа промена, нагласувајќи дека „мирот станува можен за Израел, за Газа и за целиот регион“.
Но дали навистина станува можен? Или само се отвора ново поглавје во истата книга? И што значи мир кога зад секое локално движење стојат глобални интереси – енергетски коридори, идеолошки ривалства, геополитички рамнотежи?
И повторно – дали вредеше?
Палестинскиот народ остана со илјадници загинати, уништена инфраструктура и генерации без иднина. Израел остана со траума и длабоки безбедносни стравови. Иран го прошири своето влијание, но по цена на меѓународна изолација. Големите сили ја продолжија својата игра.
А прашањето останува исто како и на почетокот: дали вредеше? Дали вредеше илјадници животи за да се врати разговорот таму каде што требаше да биде уште пред 50 години – на масата за мир? Или светот повторно гледа како малиот народ станува пиун на таблата на големите, во игра што никогаш не ја избрал, но секогаш ја плаќа.
