Централната изборна комисија на Босна и Херцеговина (ЦИК БиХ) денес одлучи дека предвремените избори за претседател на Република Српска ќе се одржат на 23 ноември 2025 година. Одлуката е донесена со пет гласа „за“ и два „против“. Против гласаа претседателката на ЦИК, Ирена Хаџиабдиќ, и членот Жељко Бакалар.
Овие избори следуваат откако Судот на БиХ донесе правосилна пресуда против Милорад Додик, со која тој е осуден на една година затвор и шест години забрана за политичко дејствување. Врз основа на оваа пресуда, ЦИК претходно му го одзеде мандатот на претседател на Република Српска.
Буџетот за организирање на предвремените избори изнесува 6.460.000 конвертибилни марки. Најголем дел од средствата, околу 5 милиони КМ, ќе се распределат за надоместоци за избирачките одбори. Планирани се и 420.000 КМ за договори на дело, 800.000 КМ за јавни набавки, 75.000 КМ за закуп на главниот центар за броење, како и дополнителни трошоци како патни и гориво. За непредвидени трошоци поради краткиот рок за подготовка на изборите се издвоени 90.000 КМ.
Според Уставот на Република Српска, претседателот мора да биде од редот на српскиот народ, бидејќи актуелните потпретседатели се од бошњачката и хрватската заедница. Ова прашање предизвика дебата меѓу членовите на ЦИК. Жељко Бакалар изрази несогласување со одредбата според која кандидатот мора да биде Србин, оценувајќи ја како дискриминаторска. Сепак, други членови посочија дека ситуацијата е правно јасна – бидејќи само српската позиција е испразнета, изборите мора да го пополнат токму тој дел од функцијата.
Ирена Хаџиабдиќ, иако формално гласаше за распишување избори, изрази забелешки на содржината на одлуката, укажувајќи на правна празнина и недостаток на јасна основа за ограничување на кандидатурата само на припадници на еден народ. Таа нагласи дека се потребни инклузивни решенија и предупреди дека без правна прецизност, може да се доведе до ситуација каде гласачите го поништуваат својот глас.
ЦИК усвои и одлука за заклучување на Централниот избирачки список, како и упатства за спроведување на изборниот процес. Изборите ќе се одржат во рок од 90 дена од денот на распишување, што е во согласност со Изборниот закон.
Останува отворено прашањето како ќе се одвива изборниот процес во контекст на правните дилеми и политичките тензии што ја следат оваа одлука.
