Сисел Mорел Драгис својот пат кон уметноста го започнува со цртањето на графити, кои ја водат кон фотографија, за на крајот да ја запознае магијата на документарниот филм. На МакеДокс годинава ќе ја гледаме со нејзиниот наградуван филм „Баломанија“. Филмот што е не само неверојатна приказна полна со контраст за убавината на уметнички балони и мрачното секојдневие во фавелите, туку е и филм за машкиот свет кој во оваа смела данска режисерка успева да влезе. „Мислам дека прашањето не е толку многу дали беше тешко да се биде жена во нивниот свет, туку генерално, како им е на жените кога сакаат да пристапат до светови во кои првично не се поканети. Ако не сме поканети, како можеме да се поканиме? Жените на секој начин го бараат својот простор, ја резбаат патека. Очигледно на многумна не им е јасно дека со вагината, да ние сме различни. Но, оние кои на почетокот нема да ве почитуваат или ќе ве третираат поинаку затоа што сте жена, исто така не се луѓе со кои сакате да се дружите. Ниту во документарен филм“ , вели Сисел за Трн
Tрн: Како дојдовте до идеја да го создадете овој филм? Која беше вашата почетна фасцинација?
Сисел: Цртав графити некое време во Сао Паоло, но секогаш знаев дека сакав да правам повеќе. Да стигнам на највисоките точки. Некако во височините се чувствуваш далеку од проблемите, а блиску до нешто „повисоко“. Воопшто не бев најдобра во тоа што го правев, можеби и затоа што навистина не бев толку мотивирана да продолжам да го оставам моето име и мојот печат насекаде. Цртањето на графити беше убав начин тинејџерката во мене да чувствува нешто, но после некое време тоа не беше едноставно доволно. Кога ми кажаа за светот на балоните, бевме на лабава скала до висок ѕид и цртавме графити. Мојот пријател не можеше да поверува дека не знам ништо за светот на балоните, а за мене тоа беше како на Алис да ѝ кажуваат дека земјата на чудата е вистинска. Нешто поголемо и магично постоеше веднаш над мене… Но беше невидливо за оние кои не го знаеа тој свет. Истата вечер направивме балон. Само за да можам да го почувствувам. Еден мал. Имаше нешто во овој едноставен ритуал, што ми даде чудно чувство на мир што не знаев дека го барам и дека ми треба. Воопшто не размислував да снимам филм. Искрено не ни знаев дека тоа е нешто што некој може да го направи. Фотографирав само графити и снимав пријатели, но со оглед на тоа што балоните беа толку минливи, снимањето ми беше важно и стана уште повеќе кога почнав да го разбирам контекстот и фактот дека иднината на оваа култура е на изумирање. Беше како да најдовте бајка на умирање. За мене тоа што го бркав, беше верување во свет каде магијата беше вродена и реална.
Tрн: Како една млада данска графити артистка стана режисерка на документарен филм, успеа да добие пристап до фавелите на Бразил и доволна доверба на „момците со балоните“ за да го создаде овој филм?
Сисел: Мислев дека поради графитите е видливо и очигледно дека не сум полицаец или традиционален новинар, но штом почнав да се впуштам во вистинските екипи на балонеиро, сфатив дека никој не сака да биде тој што „ќе дозволи јас да влезам внатре“. Еден ден, друг човек со кој цртав ми кажа дека има братучед кој бил дел од многу позната екипа. Братучедот го кажа мојот случај на шефот наречен Џони до Балао. Следеа многу безуспешни обиди да „влезам внатре“. Не ни помислив да ги снимам сите овие безуспешни чекори да им се приближам. Бев засрамена и многу пати исто така мислев да се откажам. Но, кога и да решев да се откажам, некој ме туркаше нежно во спротивната насока, или некако ќе ми кажеше експлицитно, дека така функционира. Кога сите би можеле да ги видат чудата, не би биле толку посебни – нели?
Џони до Балао потоа ме повика и ме праша зошто сакам да ги снимам. Му ја кажав мојата приказна, а тој побара да се сретнеме на автопатот помеѓу Рио де Жанеиро и Сао Паоло во 4 часот наутро. Мојот пријател со кој престојував раководеше со хард кор панк бенд и тие беа на турнеја таа вечер. Ме оставија на автопатот и јас седев таму како некоја луда жена, додека не се појави Џони со џиновски џип со масивен балон во задниот гепек. Џони го спушти прозорецот праша дали сум Симба и тоа беше тоа… Првиот тест. Подоцна дури и тој, кој беше моќен балонеиро, рече дека не може да биде одговорен за да ме пушти да влезам во нивниот свет и ме одведе кај еден од кумовите кој потоа ме одведе кај друг кум на друга екипа… Ме возеа на испрашување. Серхио навистина беше тој што сакаше да се сними филм. Тоа беше како позитивна опортунистичка ситуација од двете страни. Тој сакаше некој на кого може да му верува за да ја регистрира културата пред таа потенцијално да умре, а јас бев млада и подготвена во тој момент дурии да умрам за културата. Ме зеде под своите закрила и секогаш секаде ме водеше, ми испраќаше на места каде се летаа балони, го обработуваше она што го снимав. Се надевам дека филмот го носи неговиот дух и дека тој лета со него низ светот.
Tрн: Скриениот свет на таканаречената „балонска мафија“ е затворена машка заедница. Дали беше тешко да се биде жена во нивниот свет?
Сисел: Важно е да се истакне дека тоа е култура, а не мафија. „Балонската мафија“ е само нешто што медиумите го означуваат така, претпоставувам затоа што активностите на балоните се оценуваат според ставот од законот- „формирање картел“. Тоа е нелегална активност која некако сама се организира. Вистина е дека главно доминираат мажи, но отсекогаш имало некако вклучени жени. Некои дури учеа од нивните мајки и баби пред да стане сето ова нелегално. Подоцна, кога стана нелегално, жените се повеќе и повеќе се изолираа од него. На сестрите тогаш не им беше дозволено да одат со своите браќа, а уште помалку на ќерките. Девојките на почетокот понекогаш се заведуваат со убавината на правењето на балони и со добрата авантура. Понекогаш тие девојки ќе останат во светот на балоните, дури и откако повеќе не се со момчето кое ги внело во тој свет.
Мислам дека прашањето не е толку многу дали беше тешко да се биде жена во нивниот свет, туку генерално, како им е на жените кога сакаат да пристапат до светови во кои првично не се поканети. Ако не сме поканети, како можеме да се поканиме? Сега кога работам и со игри, тоа многу го гледам. Жените на секој начин го бараат својот простор, ја резбаат патека.
Мислам дека главната работа е што ние како жени треба прво да веруваме дека сме еднакви, така што кога работите стануваат тешки, не тврдиме дека нешто „не смееме да имаме“ – туку едноставно натурализираме нешто што и двајцата имаат интерес да бидат дел од. Никој не зазема туѓо место. Ние сме само повеќе луѓе кои се врзуваат за нешто што ни се допаѓа. Очигледно не им е јасно на некои дека со вагината, да ние сме различни и ќе се појават разлики. Но, оние кои на почетокот нема да ве почитуваат или ќе ве третираат поинаку затоа што сте жена, исто така не се луѓе со кои сакате да се дружите. Ниту во документарен филм.
Tрн: Има контраст во филмот, убавината на балоните и мрачното секојдневие во Фавелите…?
Сисел: Да навистина и верувам дека голем дел од убавината што ја носат балоните е исто така наполнета со овој контраст. На крајот, можеме да зборуваме за балоните, како и за секоја друга форма на уметност. Некој има потреба да се изрази преку тој специфичен сет на бои, дезени, дизајн.
Tрн: Ни давате убава приказна за балони. Дали оваа приказна може да помогне и да го промени мислењето за нив во Бразил?
Sissel: Навистина се надевам дека е така. Секогаш тоа беше намерата. Филмот ќе има бразилска премиера во октомври и ќе видиме како ќе биде прифатен. Веќе знаеме дека ТВ не го сака. Што не е големо изненадување, но се надеваме дека ќе создадеме доволно бучава преку проекциите за да отвориме дијалог и да ги подготвиме здруженијата на балон да разговараат за нивната кауза, за да се разгледаат конкретни предлози за закони.
Tрн: Колку е големо влијанието на документарните филмови во општеството? Дали можат да влијаат и да го променат јавното мислење?
Сисел: И самата бев во даден момент демотивирана во однос на вистинското влијание на документарните филмови. Затоа влегов во индустријата на видео игри. Мислам дека главниот проблем е како се дистрибуираат документарците. Многу е тешко за одредена публика да пристапи до одредени документарни филмови, освен ако тие не се на некои од поголемите платформи и не се промовираат доста. Тогаш можеби… Но, ова се многу специфични случаи. Работиме во инди царство, каде што филмовите се прават за многу малку луѓе и со многу колективни напори. Чувствувате како да сте во големо море на кое треба да се спротивставите кога размислувате како ќе го натерате вашето мало документарно бебе да го живее својот полн потенцијал. Но, ако не се обидеме, тоа е однапред признаена загуба.
Tрн: Дали има некоја нова фасцинантна приказна што се подготвувате да ни ја раскажете во вашиот следен проект?
Сисел: Работам на неколку различни работи. Од една страна, ја истражувам можноста за издавање на видео игра за мобилни телефони која е произведена под професионални околности. Во игрите, можете да го почувствувате тоа на поинаков начин, кога е низок буџетот, тоа и не е толку секси како кога е инди филм каде што можете да го видите нискиот буџет, но сепак производот може да биде добар. Во игрите, ако графиката е лоша, навистина е тешко да се помине таа почетна фаза на само „докажување на кул концепт“ и некако сум заинтригирана од тоа како ние како раскажувачите со документарни срца можеме да ги издлабиме нашите патишта во главните медиуми со екстремен дострел. Можеме ли да ја одржиме душата, но сепак да го дадеме нашиот предлог на тој пазар? Освен тоа, работам на два филма во различни фази. Едниот е филм во Куба заснован на моите двајца најдобри пријатели таму кои моментално се во затвор. Друга започнува во Меделин, Колумбија и започнува со балонеирос од таму. Воопшто нема да биде целосно за балони, но колумбиските балонеиро се исто така таму. Можеби засекогаш ќе продолжам да имам велигденски јајца со балон во што и да правам. Како начин да ја покажам мојата почит кон оваа уметност.
