Македонските граѓани денеска прославуваат 120 години од започнувањето на Илинденското востание прогласувањето на Крушевската Република како и 79 години од Првото заседание на АСНОМ и воспоставувањето на македонската државност.
Традиционално во чествувањето на Денот на Републиката, највисоките претставници на македонскиот државен врв ќе имаат пригодни обраќања до јавноста,
Под слоганот „Огниште на татковината“ претседателот Стево Пендаровски ќе говори во Меморијалниот центар АСНОМ во Пелинце, претседателот на Собранието Талат Џафери на Мечкин Камен во Крушево, додека премиерот Димитар Ковачевски ќе се обрати на свеченост на тврдината Кале во Скопје.
Претходно, по повод 120- годишнината од Илинден, македонската влада донесе одлука за формирање две нови национални установи од областа на културата кои ги афирмираат личностите и настаните поврзани со Илинденскиот период и со македонската државност, информира Министерството за култура.
„Десет дена Крушевска Република“ и „Денови на Смилевскиот конгрес“ ќе функционираат преку целата година како национални установи.
Илинденското востание претставува значајна пресвртница во историјата на Македонија. Овој клучен настан, кој се случил во 1903 година, е доказ за непоколеблив дух на македонскиот народ во неговата потрага по слобода, правда и национален идентитет. Додека земјата им оддава почит на жртвите и одлучноста на оние кои учествуваа во востанието, таа го чествува трајното наследство на оваа историска борба.
Илинденското востание, именувано по датумот во стариот јулијански календар (2 август), беше пресвртница во македонската борба за ослободување од османлиската власт. Водени од жестоката желба за независност и самоопределување, востанието беше предводено од 800 храбри мажи и жени кои се креваат против угнетувачките сили, со надеж дека ќе обезбедат посветла иднина за нивната земја и народ.
Почетокот на Илинденското востание го објавиле камбаните во Крушево на полноќ спроти Илинден 1903 година.
Околу 800 востаници го ослободиле градот, а по два дена Никола Карев ја прогласил Крушевската Република и станал нејзин претседател. . . Слободната Република траела десет дена.
Под команда на Бахтијар-паша, 18-илјадна османлиска војска тргнала во акција за враќање на власта во Крушево.
Последните истрели на Мечкин Камен и загинувањето на војводата Питу Гули, го означиле и крајот на Крушевската Република. Четириесет и една година по Илинденското востание, во манастирот Св.
Прохор Пчињски кај Куманово 115 делегати го одржале Првото заседание на АСНОМ (Антифашистичкото собрание на народното ослободување на Македонија), на кое е потврдена општествено-правната положба на Македонија како рамноправна федерална држава во рамките на ДФ Југославија.
Заседанието го отворил Панко Брашнаров, најстариот делегат и сведок на двата Илиндена. Избран бил Президиум на АСНОМ, под претседателство на Методија Андонов-Ченто.
Заседанието усвоило неколку документи со државотворно значење, меѓу кои и Решението за воведување на македонскиот јазик за службен јазик во македонската држава и Декларацијата за основните права на човекот и граѓанинот на демократска Македонија.
Пред 120 години, македонските бунтовници покажаа извонредна храброст и решителност додека се соочија со импозантниот противник. Со ограничени ресурси тие храбро се бореа за своите идеали и принципи, оставајќи неизбришлива трага на страниците на историјата. Нивната подготвеност да жртвуваат се за доброто на слободна Македонија останува инспирација до ден-денес.
Денешното одбележување служи како трогателен потсетник за жртвите што ги дадоа оние кои учествуваа во Илинденското востание. Тој нуди можност за Македонците да размислуваат за важноста од зачувување на нивното културно наследство, прифаќање на нивниот идентитет и заштита на лекциите научени од борбите од минатото. Наследството од Илинден продолжува да ги обликува аспирациите и колективната меморија на нацијата.
Вредностите и идеалите зачувани за време на Илинденското востание резонираат во модерна Македонија, служејќи како потсетник за издржливоста и решителноста на нацијата. Додека земјата се соочува со современи предизвици и го следи својот пат кон напредок, духот на Илинден служи како извор на сила, повикувајќи ги граѓаните да работат колективно за подобрување на своето општество и идните генерации.
120 години по Илинденското востание, важноста на единството и заедничкиот национален идентитет останува актуелна како и секогаш. Востанието ја симболизира силата што се појавува кога луѓето се здружуваат за заедничка кауза. Тоа е доказ за моќта на единството во време на неволја и способноста на една нација да се издигне над своите предизвици.
Илинденското востание е пресуден момент во историјата на Македонија, олицетворувајќи ја храброста, пожртвуваноста и издржливоста на нејзиниот народ. Додека нацијата ја одбележува 120-годишнината од овој значаен настан, таа му оддава почит на трајниот дух што го обликуваше нејзиното минато и продолжува да го води своето патување кон посветла иднина. Научените лекции од Илинден ги инспирираат Македонците да се соочат со современите предизвици со иста решителност и непоколеблива верба во моќта на слободата, правдата и самоопределувањето.
