Жените ширум светот можат да очекуваат да живеат подолго од мажите – разлика која досега главно се припишуваше на поздрав начин на живот, подобри навики во исхраната и поголемо внимание кон сопственото здравје.
Но нова студија нуди и поинакво објаснување: еволуцијата.
Истражувањето, објавено во списанието Science Advances, покажува дека оваа разлика во животниот век не е единствена за луѓето – кај повеќето видови цицачи, женките живеат подолго од мажјаците, додека кај птиците обично е обратно – мажјаците живеат подолго од женките.
Ова значи дека жените најверојатно ќе продолжат да живеат подолго од мажите, дури и со напредокот во медицината и подобрените услови за живот.
Најсеопфатно истражување досега
Истражувањето опфатило 1.176 видови – од шимпанза и глодари, до лосови и разновидни птици – и тоа и во дивина и во зоолошки градини. Според научниците, ова е најопсежната анализа на ваквата тема досега.
Резултатите покажале дека во 72% од видовите цицачи, женките живееле во просек 12% подолго од мажјаците. Во 68% од видовите птици, мажјаците живееле во просек 5% подолго од женките.
Хромозомите играат улога – но не се сè
Според истражувачите, разликите во половите хромозоми може делумно да ја објаснат оваа појава. Кај цицачите женките имаат два X хромозома, додека мажјаците имаат еден X и еден Y хромозом, што значи дека женките можеби се подобро заштитени од „штетни“ генетски мутации.
Кај птиците е обратно: ѓенките имаат две различни хромозоми (Z и W), а мажјаците имаат две исти (ZZ), што им дава предност во преживувањето.
Но не сè се сведува на хромозомите. Водечката авторка на студијата, Јохана Стерк од Институтот Макс Планк во Германија, објаснува:
„Некои видови покажуваат спротивни резултати. На пример, кај многу грабливи птици, женките се и поголеми и подолго живеат од мажјаците. Значи хромозомите се само дел од приказната.“
Разлики кај видовите – и кај луѓето
Истражувањето сугерира дека комбинација од генетски разлики, стратегии на сексуален избор, родителско однесување и околината влијаат врз долговечноста – кај сите видови, вклучувајќи ги и луѓето. Разликата била најмала кај моногамни видови (што имаат еден партнер), а најголема кај видови каде мажјаците имаат повеќе партнерки и изразена разлика во големина.
Дури и во зоолошки градини, каде условите се полесни отколку во природата, разликата во долговечноста останува.
Научниците додаваат дека женската предност е уште поизразена кај шимпанзата и горилите отколку кај луѓето, што укажува дека таа има длабоки корени во еволуцијата.
„Барем кога станува збор за полови разлики во преживувањето, нашата врста не е уникатна“, заклучуваат истражувачите.
