Шеќерот го активира делови од мозокот кои нè прават да се чувствуваме добро, но исто така предизвикува зависност. Дали шеќерот е новиот тутун?
Шеќерот е задолжителен додаток во огромен број храни и пијалаци, а ако се разгледа, тоа не е ни чудо што светот е зависен од него. Повеќе од 60% од храната и пијалаците во супермаркетите во САД содржат додаден шеќер, дури и во наводно здрави производи како салати, супи и гранола.
Зависност од шеќер не е нова појава. Овој сладок луксуз потекнува од арапскиот свет во 7-ми и 8-ми век. Тоа беше во новооснованиот Багдад каде започна љубовта на луѓето кон слатките, уживајќи во шербетите, медениот кашич, пржените слатки и бомбоните. Во тоа време, слатките биле ретки и се користеле само како повремени лекови.
Но сега, шеќерот е секаде. Просечен Северноамериканец денес консумира 17 кафени лажици шеќер дневно. Можеби ова се објаснува од големата присутност на шеќер во преработените производи, што е главната причина за здравствените проблеми како што се дијабетесот и болестите поврзани со дебелината.
Зависност од шеќер: Супстанца или однесувачка зависност?
Шеќерот навистина може да создаде зависност. Прејадувањето со слатки, постојаната желба за шеќер и чувството на замор од повлекување – сите овие се класични однесувачки образци кои го карактеризираат зависноста.
Неуронаучните студии покажуваат дека хроничната преголема потрошувачка на шеќер може да ги променат невронските патеки во мозокот, вклучувајќи и промените во сигнализацијата на допамин и патеките на стрес. Меѓутоа, не е целосно јасно дали шеќерот навистина е супстанца која создава зависност.
Некои научници претпоставуваат дека прекумерната потрошувачка на шеќер може да го активира системот на награда во мозокот, создавајќи зависност која е слична на зависноста од супстанции како никотин или кокаин.
Но, постојат и оние кои тврдат дека не самото шеќер е зависно, туку наградното чувство кое го создаваме при неговото консумирање.
Како шеќерот влијае на нашето здравје?
Без оглед дали шеќерот создава зависност или не, долгорочната потрошувачка на прекумерни количини е исклучително опасна за здравјето. Вишокот на шеќер може да доведе до разни здравствени проблеми како што се кариес, постојан замор, дијабетес, дебелина и срцеви заболувања. Научниците го поврзуваат шеќерот и со ракот и невролошките нарушувања, вклучувајќи го и Алцхајмеровата болест.
Една студија открила дека луѓето кои пијат повеќе од четири газирани пијалаци неделно се двојно поблизу до депресивни состојби во споредба со оние кои пијат помалку од еден.
Како да се ослободите од зависноста од шеќер?
Постојат докажани стратегии за постепено намалување на зависноста од шеќер. Една од најчесто користените методи е когнитивно-бихејвиоралната терапија (КБТ), која помага да се идентификуваат и променат компулсивните навики на јадење.
За многумина, ова е процес кој бара време и поддршка. Истражувањата исто така сугерираат дека нутриционистичките стратегии како што се постепено намалување на шеќерот и зголемување на внесот на протеини и влакна, исто така може да бидат ефективни.
Со оглед на растечката закана за здравјето, некои земји се обидуваат да ја контролираат консумацијата на шеќер преку даноци на шеќерни пијалаци. Во некои држави во САД, воведувањето на данок на газирани пијалаци доведе до 33% намалување на продажбата на овие пијалаци.
Шеќерот можеби не е супстанца која директно предизвикува зависност, но неговата прекумерна потрошувачка предизвикува сериозни здравствени проблеми. Иако се прават обиди да се намали потрошувачката преку промени во политиката и здравствените кампањи, за да се спречи штетата која што ја носи, потребни се пошироки и побрзи интервенции.
