Но, дали овој феномен е еволутивна адаптација што имала практична цел за нашите предци? И што може да открие за нашето здравје денес?
Феноменот на брчкање
Кога ќе се потопите во када или базен, вашите прсти претрпуваат забележлива трансформација – од мазна кожа до длабоки, набрани жлебови. Интересно е тоа што оваа појава се случува исклучиво на прстите на рацете и нозете, додека другите делови од телото, како подлактиците или лицето, остануваат непроменети.
Научниците долги години се обидуваат да објаснат зошто доаѓа до ова. Најновите истражувања откриваат дека брчките на прстите не се случајни – тие секогаш се појавуваат во ист образец, што укажува на прецизен физиолошки механизам.
Што го предизвикува брчкањето?
Потребни се приближно 3,5 минути потопување во вода со температура од 40°C за да започне брчкањето, а при пониски температури – околу 20°C – може да потрае и до 10 минути. Максималното брчкање обично се постигнува по околу 30 минути.
Долги години се сметаше дека ова е пасивен процес предизвикан од осмоза – продирање на вода во надворешниот слој на кожата. Но, уште во 1935 година, научниците забележале дека луѓе со оштетувања на медијалниот нерв не покажуваат брчки по потопување. Тоа укажува дека процесот е под контрола на автономниот нервен систем.
Во 2003 година, невролозите Вајлдер-Смит и Чоу покажале дека при потопување, доаѓа до стеснување на крвните садови во прстите, што го намалува протокот на крв и предизвикува повлекување на поткожното ткиво. Надворешниот слој останува, што предизвикува повлекување на кожата во форма на брчки. Тоа е активен, нервно управуван процес, а не само физичка реакција на вода.
Што откриваат брчките за здравјето?
Исклучително е интересно тоа што начинот на кој се појавуваат брчките може да биде индикатор за здравствени состојби. Промените во образецот на брчките се поврзуваат со:
- Дијабетес тип 2
- Цистична фиброза
- Повреди на нервите
- Кардиоваскуларни нарушувања
Поради тоа, некои лекари го користат тестот на брчкање како брза и неинвазивна проценка на функцијата на автономниот нервен систем.
Дали брчките имаат еволутивна цел?
Поради тоа што брчките се контролирани од нервниот систем, научниците веруваат дека тие имаат функција. Според истражувањето на невронаучникот Ник Дејвис, збрчканите прсти обезбедуваат подобар стисок при ракување со влажни предмети. Волонтерите со збрчкани прсти имале подобра контрола и користеле помалку сила за фаќање лизгави објекти во споредба со оние со влажни, но мазни прсти.
Слично, студија на Универзитетот во Њукасл во 2013 година покажала дека збрчкани прсти овозможуваат побрзо и поефикасно ракување со предмети под вода – со 12% подобрување во перформансите во споредба со незбрчкани влажни прсти.
Еден можен еволутивен заклучок е дека брчкањето на прстите на рацете и нозете обезбедувало подобар стисок за нашите предци – при одење по влажни површини или при собирање школки и други предмети во вода.
Интересно е и тоа што ова не е забележано кај сите примати. Кај јапонските макаки, кои често се капат во топли извори, евидентирани се слични ефекти, но не и кај шимпанзата.
Заклучок
Брчките на прстите не се само невообичаен ефект од капењето – тие се резултат на сложена, невролошки контролирана реакција со потенцијална еволутивна предност. Овој феномен не само што ни открива детали за нашето адаптивно минато, туку може и да послужи како индикатор за нашето здравје денес.
Извор: BBC
