Цената на златото продолжува да руши рекорди — во текот на 2025 година вредноста на овој племенит метал првпат надмина граница од 4.000 долари по унца. Експертите предупредуваат дека тој раст не е случаен, туку одраз на глобална несигурност, слабеење на доларот и промени во монетарните политики.
Во периоди кога пазарите се нестабилни, а довербата во финансиските системи и валути ја губи својата сигурност, златото се враќа на статусот на „безбедно пристаниште“ — инвестиција која ја чува вредноста без оглед на политичките или економските превирања.
Психолошкиот фактор на доверба тука игра клучна улога — колку повеќе страв, толку поголема побарувачката за злато.
Токму поради тоа, златото станува повеќе од суровина — тој е показател на глобалното расположение. Зголемувањето на цената често укажува дека пазарите очекуваат турбуленции, па инвеститорите бараат засолниште од неизвесноста што се шири низ економијата и политиката.
Во последната година, цената на златото се искачи од околу 2.564 долари до над 4.000 долари по унца. Во почетокот од октомври достигна 4.000 долари, а потоа продолжи со раст.
Но, овој раст не е случаен. Експертите ги објаснуваат главните причини:
Непосредна побарувачка во несигурни времиња: Кога инвеститорите ја губат довербата во другите пазари, прибегнуваат кон злато како сигурна актива, објаснува професорот Велјко Миушковиќ.
Слабеење на доларот: Со оглед дека златото се цени во долари, кога американската валута слабее, златото станува атрактивно.
Купувања од централни банки: Тие диверзифицираат резерви и придонесуваат за дополнителна побарувачка.
Ниски или негативни реални каматни стапки: Кога инфлацијата е висока, иако номиналните камати се позитивни, реално држењето пари губи, па инвеститорите бараат други средства.
Преместување на капиталот: Од ризични инвестиции како акции и корпоративни обврзници кон поразумни активи како злато.
Ефект на психолошка еуфорија: Кога цената почнува да расте, тоа само предизвикува дополнителна побарувачка — „ја гледаш цената и мислиш дека и ти треба да купиш“.
Миушковиќ додава дека законски и институционални фактори исто така говорат за континуиран раст. Централните банки најавуваат дека ќе продолжат со акумулација на злато. Аналитичарите, како оние од Goldman Sachs, предвидуваат дека увозот и купувањето ќе останат стабилни во наредните три години.
Сепак, постои и ризик од корекција, особено доколку доларот ненадејно зајакне, инфлацијата се смири или монетарните власти дадат сигнали за острење на каматните стапки.
„Краткорочно може да има осцилации, но во среднорочен период, притисокот за раст изгледа веројатен“, заклучува Миушковиќ.
Банкарскиот советник Владимир Васиќ дополнува дека растот на златото е резултат на комбинација на глобални фактори:
„Бегство кон безбедно“ — во моменти на високи геополитички тензии и непредвидливи пазари, капиталот се насочува кон злато, обврзници или швајцарски франк.
Монетарната политика е клучна: Со очекување дека каматните стапки ќе се намалат во 2025, златото станува попривлечно — не носи камата, но кога каматите се ниски, таа „загуба“ не е толку значајна.
Златото станува индикатор на недоверба кон fiat валутите и сигнал дека инвеститорите губат доверба во стабилноста на финансискиот систем.
Како што вели Васиќ:
„Кога луѓето купуваат злато — тоа не е алчност, туку знак на страв.“
Ако глобалните односи се смируваат, или доколку се воведе контролирано намалување на каматните стапки, цената на златото може да се стабилизира. Но, доколку се појави нов бран инфлација или нестабилност — на Блискиот Исток или поврзано со американски избори — златото може да го врти курсот нагоре кон нови рекорди.
