Серијата од десетици илјади земјотреси што годинава го погодија грчкиот архипелаг Санторини конечно доби научно објаснување. Истражувачки тим откри дека потресите биле предизвикани од магма која, во период од три месеци, продирала низ подземен канал долг околу 20 километри.
Овој заклучок доаѓа по сеопфатна анализа во која научниците комбинирале класични физички модели со вештачка интелигенција – иновација што, според нив, може значајно да придонесе во подобро предвидување на вулканските ерупции во иднина.
Магма во движење – причината зад 25.000 потреси
Сеизмичката активност започна во јануари 2025 година и се прошири под Санторини, Аморгос и Анафи. Само во првиот квартал беа регистрирани над 25.000 потреси, од кои многу со јачина над 5 степени според Рихтер.
Стравот брзо се прошири – туристи ги напуштија островите, а локалното население стравуваше дека ова може да биде вовед во активирање на подводниот вулкан Колумбо или дури предзнак на разорен земјотрес како оној од 1956 година (М 7.7), кој оставаше длабоки последици по регионот.
Новото истражување, објавено во списанието Science, покажува дека потресите не биле случајни, туку резултат на хоризонтално придвижување на магма низ кората. Научниците секој земјотрес го користеле како „виртуелен сензор“, а потоа преку Ал-алгоритми идентификувале обрасци на движење и подземни промени.
3D мапа на подземјето – револуција во истражувањето
Тимот на д-р Стивен Хикс од University College London изработи тридимензионална карта на подрачјето околу Санторини. Таа 3D реконструкција точно го лоцира подземниот канал низ кој магмата се движела.
Според истражувачите, ова претставува редок, речиси „идеален“ пример како се одвива магматско движење длабоко под површината – процес кој ретко може директно да се следи во реално време.
Д-р Хикс истакнува дека комбинацијата на физички модели и машинско учење „целосно го променува начинот на кој разбираме и предвидуваме опасни вулкански процеси“, додавајќи дека ваквите методи би можеле да спасат животи во иднина.
Што значи ова за регионот?
Иако сегашната активност не доведе до ерупција, научниците предупредуваат дека Санторини и околните острови остануваат дел од еден од најактивните вулкански системи во Медитеранот.
Овој случај е важен сигнал за: потребата од континуиран надзор, подобрени системи за рана детекција и информирање на локалното население и туристите.
Истражувачите нагласуваат дека сеизмичката „бура“ од 2025 година е дел од природниот циклус на вулканскиот систем, но дека вниманието мора да остане зголемено.
