„Русите не погодуваат само воени цели. Фармите се цел. Земјоделството е душата на Украина – и тоа сакаат да го уништат“, вели Мондраев, кој половина недела е земјоделец, а другата половина – војник во единицата за територијална одбрана.
Поле на борба, не на жетва
Украинскиот рурален пејзаж, некогаш симбол на плодност и стабилност, денес е тивок фронт на едно од најсуровите оружја на војната – систематското уништување на економскиот и социјалниот рбет на земјата. Четвртина од обработливото земјиште е под руска окупација. Илјадници хектари се контаминирани со мини, неексплодирани проектили и остатоци од дронови. На некои места, дури и пристапот до нивите бара безбедносни придружби со блокирачи на беспилотни летала.
„Воената зона ги забранува земјоделските активности блиску до фронтот. Подалеку, полињата се конфискувани за утврдувања“, објаснува Микола Панасенко, фармер од Суми чии објекти беа погодени од дронови двапати во една недела. „Јагнињата се раѓаа мртви од страв. Тоа не е живот.“
Работна сила под оружје
Пред војната, земјоделството сочинуваше 10,9% од украинскиот БДП и 17% од вработеноста. Денес, многу од тие работници носат униформи наместо гумени чизми.
„Недостигот на работна сила достигнува 30%. Пред војната беше 10%“, вели Олех Хоменко од Украинскиот агробизнис клуб. „Помалите фарми, кои не се сметаат за ‘стратешки’ и не добиваат ослободување од регрутација, се на работ на опстанок.“
Покрај човечките загуби, штетата се мери и во пари. Светската банка проценува директна економска штета од 100 милијарди долари – од загубени лифтови и постројки, до уништена земја и непостоечки пазари.
Кога селата умираат
Во село Велики Бобрик, каде што остатоци од руски дронови и уништени трактори сведочат за последниот напад, жителите раскажуваат за егзодус. Младите заминале – војници или бегалци. Старите останале – да ги чуваат урнатините.
„Нема кој да оре, да бере, да чува. Фармерите беа темелот на овие заедници“, вели Панасенко. „Без нас, селата умираат. Тоа е ефект на домино: нема жетва, нема брашно, нема работа, нема живот.“
Андриј Сема, земјоделец со 150 хектари, покажува на телефонот фотографија од дрон – тој сега е дел од дневната рутина, дел од ризикот, дел од она што значи да се биде земјоделец во Украина.
„Повеќе не прашуваме дали ќе нè нападнат. Само кога“, вели тој.
Заклучок
Во срцето на украинските полиња се води битка што оди подалеку од територијалната окупација – битка за културниот, економскиот и демографскиот опстанок на цели заедници. Земјоделците, некогаш чувари на храната, денес се и чувари на татковината. А нивните полиња – места на отпор.
Извор: The Guardian