Историја на скандали
Папата Франциск, кој беше избран во 2013 година, ја затекна Ватиканската банка (Установа за верски работи – IOR) во сериозно компромитирана состојба. Уште во 1982 година, банката била вмешана во голем скандал со италијанската банка „Амбросиано“, обвинета за перење пари од дрога и мафија. По банкротот на банката, Ватиканската банка мораше да исплати 240 милиони долари на доверителите. Истата година, директорот на Амбросиано, Роберто Калви, беше пронајден обесен под мост во Лондон – случај кој подоцна беше означен како можна мафијашка ликвидација.
Франциск го основа Секретаријатот за економија и го назначи кардиналот Џорџ Пел, познат по својот директен пристап, да го води. Во управниот одбор на IOR беше поставен и банкарскиот експерт Жан-Батист де Франсу, кој изјави: „Кога дојдов, немаше функционално управување, не се почитуваа правилата и недостасуваа овластувања.“
Со години, банката имала околу 5.000 сомнителни сметки без врска со Ватикан – сите беа затворени. Воедно, беа отфрлени инвестиции во компании поврзани со оружје, еутаназија и абортус.
Напредок со мали чекори
Иако реформите напредуваат бавно, Ватикан влезе во SEPA – европскиот платежен систем, и доби пофалби од Советот на Европа за борба против перењето пари. Сепак, како што изјави Франциск во 2017: „Спроведување реформи во Рим е како чистење на египетска сфинга со четка за заби.“
Во меѓувреме, продолжија нови скандали. Кардиналот Анџело Беќу, поранешен близок соработник на Франциск, беше осуден на 5 и пол години затвор поради проневера и штетни инвестиции, вклучувајќи купување луксузен имот во Лондон за 350 милиони евра, што му нанесе на Ватикан загуба од 130–180 милиони евра.
Што го чека Лав XIV?
Освен справување со транспарентноста и скандалите, новиот папа ќе мора да се фокусира и на:
- Намалени донации – тие сочинуваат 17% од приходите на Светата столица.
- Зголемени трошоци за вработените – за 6% само во 2023 година.
- Критичен пензиски систем – Франциск веќе предупреди дека не може долгорочно да ги гарантира пензиите.
Сепак, Франсу е оптимист: „Франциск го започна процесот – сигурен сум дека Лав XIV ќе го продолжи.“
Финансиските предизвици го следат Ватикан уште од 1929 година, кога со Латеранските договори, Италија му исплати на Ватикан надомест од 4 милијарди лири – што денес, со инфлација, би изнесувало околу 4,2 милијарди евра.
