Примената на енергетската ефикасност во станбените згради, особено во последните години, е тема која се протега низ медиумите, владините и невладините организации, компаниите кои се занимаваат со производство на електрични и електронски уреди и енергетски материјали… Имплементацијата на ваквите мерки се важни поради повеќе причини, па така еколошки, финансиски и оние поврзани со енергетската безбедност.
За потсетување, Владата на Србија на предлог на Министерството за енергетика ја усвои Регулативата за енергетски ранливи потрошувачи, која стапи на сила во декември 2022 година. На овој начин поблиску се дефинираат критериумите и условите за стекнување статус на енергетски ранлив потрошувач.
Иако, меѓу другото, се препорачува имплементација на енергетска ефикасност со цел домаќинствата да ги намалат сметките за струја, доколку мерките не се спроведат правилно и правично, тоа може да предизвика контра ефект.
Најголем дел од зградите во Србија се изградени во минатиот век, кога енергетската ефикасност не се земала како важна ставка, а со тоа и новоизградените згради не се во голем број во највисоките енергетски класи.
Социо-економски ранливото население е поверојатно да живее во згради кои не се енергетски ефикасни, поради што е неопходно да се инвестира во нивно енергетско реновирање. Истовремено, не се работи само за реновирање на самата зграда, како што е поставување на ПВЦ столарија, изолација, соларни панели и други, туку и за набавка на енергетски поефикасни апарати за домаќинство, кои бараат дополнителни инвестиции.
Токму тоа го одразува испреплетувањето на мерките за енергетска ефикасност и енергетската сиромаштија. Од една страна, спроведувањето на ваквите мерки долгорочно ќе ги намали трошоците за сметки, но населението од оваа категорија тешко може да издвои средства за првични инвестиции. Анализата на ефектот на мерките за енергетска ефикасност врз достапноста на становите, публикација објавена од Министерството за вселена, покажува дека на ранливите домаќинства им е потребна поддршка која вклучува неколку фактори. Прво, потребна е едукација за енергетската ефикасност, за да се создаде свест за предностите што таа ги носи, но мора да биде придружена со пристап до поповолни заеми за такви инвестиции.
Како што е наведено, програмите за подобрување на енергетската ефикасност мора да бидат почувствителни на различните социо-економски можности на граѓаните. На нивната можност ќе влијае натамошното поскапување на основната цена на енергијата, бидејќи и со спроведување на мерките за енергетска ефикасност, сметките повторно ќе им бидат исти, а веќе издвоиле дополнителни средства за инвестирање.
Гледајќи ја општата состојба, во Србија сè уште нема значителен број згради кои ги исполнуваат минималните стандарди за енергетска ефикасност. Притоа, во гореспоменатата публикација се наведува дека анализата на станбениот фонд покажува дека 85 отсто од зградите не ги исполнуваат овие стандарди.
Ниту новоизградените згради за кои постои законска обврска да поседуваат енергетски пасош, како и оние објекти кои биле подложени на реконструкција, проширување, доградба или енергетска санација, немаат највисоки енергетски класи. Податоците за ова се земени од Централниот регистар на енергетски пасоши (CREP), и покажуваат дека најголем дел од нив се во енергетска класа Ц, дури 84,6 отсто од вкупниот број. Во највисоките оценки А+ и А има само 0,016 и 0,164 отсто, што заедно е помалку од еден процент.
Целата публикација можете да ја прочитате овде.
