Вештачката интелигенција (АИ) може да се обучи да забележува детали што човечкото око не може да ги забележи – и токму таков алгоритам ја откри изненадувачката вистина за ликот на Свети Јосиф во познатата слика Мадона со роза (Madonna della Rosa), која традиционално му се припишува на Рафаел: лицето на овој светец, тврди АИ, не го насликал Рафаел.
Вештачката интелигенција откри детал од сликата на Мадона со роза која со векови му бегала на човечкото око.
Ликот на Свети Јосиф се наоѓа во горниот лев агол на сликата, а дискусиите за тоа дали целото дело е оригинал на италијанскиот ренесансен мајстор се водат со децении. И додека автентичноста на уметничкото дело обично бара сложена анализа на потеклото, материјалите и стилот, истражувачите од ОК и САД решија да придонесат во оваа дискусија со вештачка интелигенција – и дојдоа до интересни резултати.
Користејќи алгоритам што го развиле врз основа на потврдени слики на Рафаел, тимот тренирал компјутерски модел да го препознае неговиот уникатен уметнички израз – од удари со четка, до палета на бои, до засенчување и композиција.
„Користевме длабинска анализа на карактеристиките и сликите на потврдените дела на Рафаел за да му овозможиме на компјутерот да го препознае неговиот стил до микроскопско ниво“, објасни математичарот и експерт за компјутерски науки Хасан Угаил од Универзитетот во Бредфорд во 2023 година, кога за прв пат беа објавени резултатите од истражувањето, пренесува Science Alert.
Моделот за вештачка интелигенција, познат како ResNet50, е поврзан со класични методи за машинско учење како што е машината за вектор за поддршка (SVM) и досега покажа точност до 98% во препознавањето на делата на Рафаел. Иако обично се тренира на цели слики, во ова истражување алгоритмот конкретно ги анализирал поединечните лица на сликата.
Резултатот: додека фигурите на Мадона, Детето и Свети Јован се идентификувани како Рафаелови, лицето на Свети Јосиф отстапува – според моделот со вештачка интелигенција, најверојатно тоа не е насликано од Рафаел.
„Кога ја тестиравме целата слика на Мадона дела Роза, резултатите беа неубедливи“, вели Угаил. „Но, кога ги анализиравме парчињата поединечно, остатокот од сликата беше потврдено како дело на Рафаел, додека лицето на Свети Јосиф покажа значителни несовпаѓања“.
Уште порано, уметничките критичари се осврнаа на фактот дека лицето на Џозеф изгледаше помалку експресивно и повеќе вешто изведено во споредба со другите фигури. Како можен автор на тој сегмент се споменува Џулио Романо, ученикот на Рафаел, но засега останува во доменот на претпоставките.
Се верува дека „Мадона со розата“ е насликана помеѓу 1518 и 1520 година. Веќе во средината на 19 век почнале сомнежите дека Рафаел сам не го насликал целото дело. Новата технологија сега дополнително ги потврдува тие сомнежи.
Сепак, истражувачите нагласуваат дека вештачката интелигенција не ги заменува експертите за уметност, туку повеќе служи како алатка во нивната работа.
„Ова не е случај кога вештачката интелигенција им ги одзема работните места на луѓето“, вели Угаил. „Автентицирањето на уметничкото дело вклучува многу аспекти – од потеклото на сликата, пигментот, состојбата на платното и многу повеќе. ВИ може да биде дополнителна алатка за олеснување на тој процес.
Вештачката интелигенција, се чини, стана уште еден сојузник во откривањето на тајните на уметноста – и тоа на микроскопско ниво.
