Умберто Еко: Фашизмот – зло во 10 точки

  1. Култот на традицијата
    Првото обележје на фашизмот е култот на традицијата. Тој подразбира отфрлање на модерноста. Иако и фашистите и нацистите користеле технологија, традиционалистичките мислители ја одбиваат како закана за духовните вредности. Фашизмот одбива сè што потекнува од Просветителството – векот на разумот го смета за почеток на моралното растројство. Тоа го прави длабоко ирационален.
  2. Одбивање на критичкото размислување
    Фашизмот пропагира дејство пред мисла – па дури и без мисла. Секоја култура што поттикнува критика станува сомнителна. Интелектуалците се нарекуваат „изродени“, „јајоглавци“ или „црвени универзитетски гнезда“. Несогласувањето се третира како предавство.
  3. Страв од различноста
    Фашизмот се храни од стравот од различното. Првата мета се странците. Според ова, фашизмот е суштински расистички.
  4. Фрустрација како поттик
    Фашизмот изникнува од лична или општествена фрустрација. Историски гледано, го поддржувала средната класа во економска и политичка криза. Денешниот фашизам може лесно да пронајде следбеници меѓу разочараните „нови малограѓани“.
  5. Национализам и заговори
    Фашизмот на луѓето им нуди само една „привилегија“ – тоа што се родени во одредена нација. Националниот идентитет се гради преку непријателите. Затоа, секогаш постои опсесија со завера – особено меѓународна, но и внатрешна. Евреите често се перципираат како „идеални“ непријатели – и внатре и надвор од заедницата.
  6. Понижување од моќта на другите
    Следбениците мора да се чувствуваат понижени од силата и богатството на непријателите, но истовремено и уверени дека можат да ги победат. Непријателот е истовремено преголем и преслаб. Фашистичките влади губат војни затоа што погрешно ги проценуваат непријателите.
  7. Животот е борба
    Фашизмот не верува во мир – животот има смисла само преку борба. Пацифизмот се смета за предавство. Идејата е дека ќе дојде голема, последна битка која ќе донесе нов златен век – но таков мир никогаш не доаѓа, бидејќи фашизмот не може да постои без војна.
  8. Популарен елитизам
    Фашизмот создава идеја дека „луѓето“ се елита. Секој граѓанин е дел од „најдобриот народ“, а членството во партијата е показател на вредност. Водството не е добиено демократски, туку наметнато со сила. Масата е слаба – затоа ѝ е потребен водач. Хиерархијата го одржува презирот надолу по скалилото.
  9. Селективен популизам
    Во демократија, народот делува преку избори и институции. Во фашизмот, „народот“ е апстрактен, монолитен ентитет чија волја ја толкува водачот. Граѓаните не делуваат – туку се повикуваат само за масовни спектакли. Парламентите се прикажуваат како бескорисни и „изродени“. Мусолини велеше: „Од оваа глува сала можев да направам логор за моите манипули.“ Подоцна, едноставно го укина парламентот.
  10. Новоговор
    Фашизмот се служи со јазик кој е сиромашен, поедноставен, без комплексност. Тој не дозволува критичко размислување. Сите фашистички режими користат елементарен јазик за да го затапат духот. Денес, треба да внимаваме и на новите форми на новоговор – преку медиуми и интернет.

е-Трн да боцка во твојот инбокс

Последни колумни