Украина подготвува нов мировен план кој ќе ѝ биде претставен на Белата куќа, додека борбите на истокот на земјата продолжуваат. Клучен услов на Киев е избегнување на какви било територијални отстапки кон Русија, што го потврди и претседателот Володимир Зеленски, истакнувајќи дека „нема никакво право“ да се откаже од украинска територија, пренесува BBC.
Дипломатска офанзива на Киев
Изјавата на Зеленски беше дадена во понеделникот за време на состанок со европски и НАТО-лидери. Таа е дел од поширок напор да се одврати САД од поддршка на мировен договор кој, според стравувањата на сојузниците, би содржел премногу отстапки кон Москва и би ја оставил Украина ранлива на идни напади.
Интензивните, но неуспешни преговори меѓу американските и украинските претставници викендов му претходеа на оваа европска турнеја на Зеленски. Главниот соработник на претседателот, Рустем Умеров, го информираше Зеленски за приватниот самит и директните разговори помеѓу САД и рускиот претседател Владимир Путин. Новиот украински предлог би можел да биде испратен до Вашингтон уште денес.
„Немаме морално ниту законско право“
Зборувајќи за можноста за предавање територија, Зеленски беше јасен:
„Русија инсистира да се откажеме од територија, но ние не сакаме ништо да отстапиме“, рече тој.
„Немаме законско право на тоа според украинскиот закон, нашиот устав и меѓународното право. А немаме ниту морално право“, додаде тој, повторувајќи дека каква било промена на границите би морала да биде одобрена на референдум.
Спорните точки од американскиот план
Според Интерфакс-Украина, Зеленски открил дека почетниот американски план од 28 точки — одбиен како премногу наклонет кон Русија — е намален на 20 точки. „Проукраинските“ точки не биле отстранети, но не постои никаков „компромис“ околу териториите.
Најосетливи теми остануваат контролата врз источниот Донбас и нуклеарната централа Запорижја. Протечена верзија на планот предвидувала Русија да добие целосна контрола врз Донбас, иако не успеа целосно да го освои по речиси четири години војна. Планот сугерирал и споделување на енергијата од Запорижја меѓу Русија и Украина.
Европска поддршка и идни гаранции
Вонредниот состанок во Лондон, на кој присуствуваа британскиот премиер Кеир Стармер, францускиот претседател Емануел Макрон и германскиот канцелар Фридрих Мерц, беше протолкуван како јасен сигнал на поддршка за Украина. Од Даунинг Стрит порачаа дека разговорите под водство на САД претставуваат „критичен момент“ и повикаа на „праведен и траен мир со силни безбедносни гаранции“.
Останува отворено како овие гаранции би изгледале. Британија и Франција предложија распоредување меѓународни трупи во Украина, додека Германија и Италија изразија скептицизам. Не е јасно ниту до кој степен САД би биле подготвени да поддржат такви мерки.
По Лондон, Зеленски отпатува во Брисел на состаноци со генералниот секретар на НАТО Марк Руте и претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен. Денес е во Италија на средба со премиерката Џорџа Мелони.
Реакции од Москва и Вашингтон
Додека продолжуваат преговорите, руските напади не запираат. Преку ноќ, градот Суми на северозападот на Украина остана без струја по напад со руски дронови — погодена е енергетската инфраструктура, без пријавени жртви.
Москва ги оцени разговорите со Белата куќа како „конструктивни“, иако нема знаци дека Кремљ се откажал од своите цели поставени на почетокот на инвазијата во февруари 2022.
Од другата страна, Доналд Трамп во неделата го посочи лично Зеленски како „главна пречка“ за постигнување мировен договор. Тој рече дека Русија „е во ред“ со американскиот план, но дека е „помалку разочаран што претседателот Зеленски не го прочитал“, иако тоа не е потврдено.
