Турското Министерство за здравство ги забранува планираните царски резови во клиниките. Критичарите во ова гледаат ограничување на слободата на жените да одлучуваат самите и понатамошен чекор кон конзервативниот идеал за семејство.
„Медицинските центри повеќе не смеат да вршат планирани царски резови“. Тоа стои во уредбата објавена во Службениот весник на Турција на 19 април. Одлуката на Министерството за здравство е јасна: царските резови отсега се забранети, освен ако не се медицински неопходни, пишува Дојче веле.
На установите кои немаат сопствени оперативни сали, исто така им се забранува да отвораат оддели за акушерство. Дополнително, новата уредба наложува дигитална документација на податоците за пациентите и обврзува здравствените установи да ги следат модерните стандарди за безбедност на податоците и транспарентност. Редовни контроли треба да обезбедат медицинските третмани да бидат во согласност со научните насоки.
Извори блиски до владата тврдат дека бројот на царски резови и онака е во опаѓање, иако тој аргумент не е поткрепен со статистики. Во реалноста, бројот на царски резови во Турција далеку го надминува европскиот и просекот на ОЕЦД. Во 2017 година, Турција беше на врвот на глобалната статистика. Според податоците на ОЕЦД, тој процент во 2018 изнесувал 51,9%, а до 2022 се искачил на 57,2%.
Во Европа тој тренд е многу поблаг: во земји како Шведска, Холандија и Франција процентот на царски резови пораснал многу малку. Европскиот принцип гласи: царски рез само кога е медицински неопходен и секогаш во дијалог помеѓу лекарот и родилката. Европскиот суд за човекови права, исто така, повикува на строги стандарди кога се ограничува изборот на начин на раѓање – за да се заштити правото на одлучување за сопственото тело.
Додека многу земји се залагаат за поголеми права на жените во одлучувањето, Турција оди по спротивен пат. Исламско-конзервативната влада на претседателот Реџеп Таип Ердоган предизвикува бурни реакции со оваа нова иницијатива. Веќе повеќе од 23 години спроведува т.н. „семејно ориентирана“ политика, која многу феминистки ја критикуваат како мизогина.
Уште во 2008 година Ердоган ги повика турските жени да „имаат најмалку три деца“, што тогаш, како и сега, предизвика големи полемики. Целта, според претседателот, е спротивставување на демографските промени и стареењето на населението. Во 2012 година, Ердоган изјави: „Сакаме да одгледаме религиозна младина“, и од тогаш неколкупати ја повтори таа цел. Со прогласувањето на 2025 како „Година на семејството“, владата сака да ги стави традиционалните исламски вредности во центарот на својата семејна политика и да го промовира семејството како темел на општеството.
Организациите за права на жените остро ја критикуваат уредбата.
„Дебатата за царскиот рез се води со мизогин дискурс и мерки кои имаат за цел да ги обвинат жените и да преземат контрола врз нивните тела. Пристапот кој ги присилува жените да раѓаат и им пропишува какви мајки треба да бидат претставува напад на нивното право самите да одлучуваат за своето тело, плодност и живот. Улогата на државата не е да пропишува како жените ќе се породуваат“, порачуваат од организацијата за права на жените „Виолетов покрив“ (Mor Çatı) за DW.
Чанан Гулу, претседателка на Федерацијата на женски здруженија на Турција (TKDF), смета дека оваа уредба претставува јасно кршење на турскиот устав, меѓународните конвенции и основните човекови права.
„Уставот му гарантира на секое човечко суштество право на живот, како и заштита и развој на неговиот физички и психички интегритет“, вели Гулу во своето јавно соопштение.
Мешањето во одлуката за начинот на породување е директен напад врз телесната автономија на жените и нивното право на здравје. ж„Присилно мајчинство, присилни породувања, забрана на царски рез – сето тоа длабоко навлегува во правото на жените на самоопределување. Ќе го браниме правото на жените на телесна автономија.“
Со својата критика, Гулу се придружува на се поголемиот број гласови од граѓанското општество и женското движење кои ја гледаат здравствената политика на владата како идеолошки мотивирана интервенција. „Државата гледа на жените како на машини за раѓање“, вели таа и бара: „Доста е – излезете веќе еднаш од нашата спална соба!“
И опозициската партија CHP дигна тревога. Ајлин Назлиака, потпретседателка на партијата задолжена за семејна и социјална политика, предупредува на последиците за жените во руралните подрачја:
„Во многу окрузи и села медицинските центри се единствен пристап до основна здравствена заштита. Ако таму повеќе не бидат можни планирани царски резови, тоа е огромен чекор назад за безбедноста на трудниците.“
Нејзиното предупредување е јасно: „Оваа одлука не ги загрозува само слободите, туку и животите. Одлуката за начинот на породување ја носи жената заедно со својот лекар. Рацете подалеку од телото на жената!“
